مفهوم جرم

مفهوم جرم

معنای جرم، در فرهنگ لغت به معنی گناه، خطا، تعدی، عصیان، نافرمانی، ناشایست، بریدن و قطع کردن است.گروهی از حقوق­دانان در مفهوم جرم گفته ­اند: «جرم عملی ناقض ارزش ­ها و هنجارهای جامعه است که از مرز تحمل ­پذیری جامعه می­گذرد و از سوی حکومت مجازات می­شود»عده­ ای دیگر جرم را در معنی عام کلمه «رفتاری» که به دلیل اخلال در نظم اجتماعی، در قانون جزا تصریح و مجازاتی برای آن منظور شده است. جرم از دیدگاه جرم شناسی، فارغ از بررسی حقوقی و قضایی مربوط به شرایط قانونی پدیده مجرمانه بوده و بیشتر اوضاع و احوال فردی و اجتماعی قبل از ارتکاب جرم و عامل و یا عوامل واقعی ارتکاب جرم را مورد توجه قرار می­دهد.

در حقوق کیفری که با محوریت قانون تبیین می شود، تعریف جرم با چالش جدی مواجه است. جرم پدیده ای اعتباری و ذهنی است که ماهیتا قابل شناسایی نیست؛ زیرا آنچه جامعه آن را سرزنش آمیز، افراد آن را قبیح و قانون گذار آن را قابل کیفر می داند، جرم در معنای لغوی مترادف گناه، تعدی ، خطا و عصیان آمده است و جمع آن جرایم است.

بنابراین، جرم در معنای لغوی دارای محدوده وسیعی است که هم شامل بزه می شود و هم گناه و استعمال آن در زبا ن فارسی و به عنوان فعل یا ترک فعل قابل کیفر عاری از اشکال نیست. در واقع، بزه معادل کلمه جریمه است و جریمه اخص از جرم، عمل یا ترک عملی است. که قانون آن را با عقوبت و تنبیه بدنی تعقیب کند.

تعریف اصطلاحی جرم از معنای لغوی آن فاصله داشته و بر حسب رشته مربوطه، شرایط و قیودی بر معانی لغوی وارد شده است. تعریف جرم بر حسب نظر اندیشمندان و بر اساس رشته هایی که جرم ر ا مورد مطالعه قرار می دهند، متنوع و متفاوت است.

از منظر حقوق کیفری، جرم عبارت است از فعل یا ترک فعلی که به موجب قانون مستلزم مجازات یا اقدامات تامینی و تربیتی باشد. در بسیاری از نظام های کیفری، جرایم برحسب شدت و ضعف مجازات به خلاف، جنحه و جنایت تقسیم می شوند. بنابراین می توان گفت هر جرمی نوعی انحراف و کجروی محسوب می شود ولی هر انحرافی لزوما جرم نخواهد بود.