خروج آمریکا از یونسکو؛ قانون گرایی یا بازی با حقوق بشر؟

🔵 خروج آمریکا از یونسکو؛ قانون گرایی یا بازی با حقوق بشر؟

- در تیرماه ۱۴۰۴، دولت آمریکا بار دیگر اعلام کرد که قصد خروج از یونسکو را دارد؛ همان سازمانی که رسالتش حمایت از آموزش، فرهنگ و میراث جهانی است. این تصمیم با استناد به "سوگیری ضد اسرائیلی یونسکو" و "اهداف ایدئولوژیک" گرفته شد. شاید در ظاهر مطابق قوانین بین المللی باشد، اما با نگاهی عمیق تر متوجه می شویم که این اقدام بیش از همه، بیان گر استانداردهای دوگانه آمریکا در حوزه حقوق بشر و سیاست هایش در برابر مردم فلسطین، به ویژه ساکنان غزه است.

١- خروجی قانونی، اما مملو از مسئولیت ناپذیری

بر پایه حقوق بین الملل، هر کشور حق دارد عضو یک سازمان بین المللی باشد یا از آن خارج شود؛ به شرط آنکه مقررات سازمان را رعایت کند. خروج آمریکا از یونسکو هم مطابق ماده ۶ اساسنامه این سازمان کاملا قانونی است. اما مشروعیت حقوقی به معنای اخلاقی و انسانی بودن تصمیم نیست. آمریکا با این تصمیم، نشان داد که اصول و ارزش های حقوق بشر را تنها وقتی دنبال می کند که با منافع سیاسی اش در تعارض نباشد.

٢- معیار دوگانه آمریکا در میدان حقوق بشر

یکی از تناقضات آشکار سیاست خارجی آمریکا، برخورد دوگانه با حقوق بشر است. این کشور زمانی که بحث نقض حقوق بشر در نقاطی مانند غزه و سرزمین های فلسطینی مطرح باشد، دفاع از متحدش اسرائیل را به حقوق مردم فلسطین و حتی جهان ترجیح می دهد. شواهد نشان می دهد هر زمان سازمان هایی مانند یونسکو یا شورای حقوق بشر سازمان ملل از حقوق فلسطینیان حمایت کرده اند، آمریکا به جای مشارکت، انفعال یا خروج را برگزیده است.

۳- محرومیت غزه؛ نشان از نابسامانی نظم جهانی

مردم غزه سال هاست زیر سایه جنگ، محاصره و فقدان ابتدایی ترین حقوق انسانی زندگی می کنند. نقش یونسکو در حمایت فرهنگی و آموزشی از این مردم با موانع زیادی روبه روست؛ چرا که حمایت آمریکا، زمانی که حرف از فلسطین باشد، بسیار محدود یا حتی منفی است. این رفتارها سبب می شود امید به عدالت و همبستگی جهانی برای مردم غزه بیش از پیش کم رنگ شود.

۴- لزوم بازنگری در مشروعیت حقوق بشر و چندجانبه گرایی

واقعیت این است که اگر قدرت های بزرگ همواره منافع خود را بر اصول جهانی مقدم بدانند، حقوق بین الملل کارکرد اصلی خود را از دست می دهد. خروج آمریکا از یونسکو یک مثال واضح از ترجیح سیاست های گزینشی و سیاسی کاری بر عدالت و حمایت واقعی از حقوق انسان ها، به ویژه مردم فلسطین است.

- در پایان باید گفت به صورت کلی تصمیم آمریکا برای خروج از یونسکو در چارچوب حقوق بین الملل قانونی است، اما معنایی فراتر دارد: بی اعتنایی به اصول جهان شمول حقوق بشر و کاهش اعتبار سازمان های بین المللی، دفاع از مردم غزه و سایر قربانیان بی عدالتی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند برپایی یک نظام بین المللی مبتنی بر عدالت واقعی و عمل به شعارهای انسانی است، نه بازی با قانون به نفع قوی ترها! 

✍🏻 تهیه شده در محفل حقوق بین الملل، توسط سرکار خانم معصومه رحمتی علمی (گزارشگر سرویس بین الملل توانا و دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل)