نقش تعاونی های گردشگری در اشتغال زایی و توسعه روستایی
تعاونی های گردشگری نقش مهم و چندوجهی در اشتغال زایی و توسعه پایدار روستاها ایفا می کنند. این نقش آفرینی را می توان در ابعاد زیر بررسی کرد:
۱. اشتغال زایی مستقیم و غیرمستقیم:
- ایجاد مشاغل جدید: تعاونی ها با راه اندازی خدمات گردشگری (مثل اقامتگاه های بومگردی، رستوران های محلی، تورهای روستایی، فروش صنایع دستی) مستقیما برای جوانان و زنان روستایی شغل ایجاد می کنند.
- تقویت زنجیره ارزش: گردشگری تقاضا برای محصولات محلی (غذایی، صنایع دستی، کشاورزی) را افزایش می دهد و مشاغل جنبی در بخش های تولیدی، حمل ونقل و بازاریابی ایجاد می کند.
- جلوگیری از مهاجرت: با ایجاد درآمد پایدار، انگیزه جوانان برای ماندن در روستا و فعالیت در مشاغل محلی افزایش می یابد.
۲. توسعه اقتصادی پایدار روستا:
- توزیع عادلانه درآمد:درآمد حاصل از گردشگری به جای تمرکز در دست افراد خاص، میان اعضای تعاونی و جامعه محلی توزیع می شود.
- تنوع بخشیدن به اقتصاد روستا: وابستگی اقتصاد روستا را به کشاورزی کاهش داده و از آسیب پذیری آن در برابر بحران هایی مانند خشکسالی می کاهد.
- تزریق سرمایه به روستا:گردشگران منابع مالی جدیدی به روستا تزریق می کنند که می تواند در بهبود زیرساخت ها (جاده، اینترنت، بهداشت) سرمایه گذاری شود.
۳. حفاظت از محیط زیست و میراث فرهنگی:
- ارزش گذاری بر منابع طبیعی: جوامع محلی انگیزه بیشتری برای حفاظت از جاذبه های طبیعی (جنگل ها، چشمه ها، مناظر) به عنوان منبع درآمد خواهند داشت.
- احیای فرهنگ بومی: تعاونی ها با معرفی آداب ورسوم، صنایع دستی، موسیقی محلی و غذاهای سنتی، هویت فرهنگی روستا را زنده نگه می دارند و به نسل های بعد منتقل می کنند.
- معماری بومی:توسعه اقامتگاه های بومگردی، بازسازی خانه های سنتی و حفظ معماری اصیل روستایی را تشویق می کند.
۴. توانمندسازی اجتماعی و کاهش فقر:
- تقویت مشارکت جمعی:مدیریت تعاونی ها بر پایه دموکراسی و مشارکت اعضا استوار است که به تقویت انسجام اجتماعی و تصمیم گیری جمعی منجر می شود.
- توانمندسازی زنان: زنان روستایی با حضور در تعاونی ها (به ویژه در صنایع دستی، آشپزی و مدیریت اقامتگاه ها) استقلال اقتصادی پیدا می کنند و نقش اجتماعی فعال تری می یابند.
- کاهش فقر: ایجاد درآمد پایدار و چندمنبعی، سطح زندگی خانوارهای روستایی را ارتقا می دهد.
۵. بهبود زیرساخت ها و کیفیت زندگی:
- ارتقای خدمات عمومی:درآمد حاصل از گردشگری می تواند صرف بهبود خدمات بهداشتی، آموزشی و رفاهی در روستا شود.
- توسعه زیرساخت ها: نیاز گردشگران به دسترسی بهتر، اینترنت و امکانات اولیه، دولت و بخش خصوصی را به سرمایه گذاری در زیرساخت های روستایی ترغیب می کند.
نمونه های موفق در ایران:
- روستای ورزنه (اصفهان): تعاونی گردشگری ورزنه با توسعه اقامتگاه های بومگردی و تورهای کویرنوردی، موجب اشتغال زایی و احیای صنایع دستی محلی شده است.
- روستای ابیانه (کاشان): مشارکت جامعه محلی در ارائه خدمات گردشگری، اقتصاد روستا را متحول کرده و از تخلیه روستا جلوگیری کرده است.
- منطقه ماسوله (گیلان): تعاونی های محلی در حفظ معماری و جذب گردشگر نقش کلیدی داشته اند.
چالش ها و راهکارها:
- ضعف مدیریت: آموزش اعضای تعاونی در مهارت های مدیریت گردشگری ضروری است.
- کمبود سرمایه: دولت و نهادهای مالی باید تسهیلات کم بهره در اختیار تعاونی ها قرار دهند.
- بازاریابی ضعیف: ایجاد پلتفرم های دیجیتال مشترک برای معرفی جاذبه های روستایی می تواند موثر باشد.
- حفظ اصالت: توسعه گردشگری باید با نظارت جامعه محلی و حفظ هویت فرهنگی همراه باشد.
نتیجه گیری:
تعاونی های گردشگری به عنوان موتور محرکه توسعه پایدار روستایی، با ترکیب "اقتصاد"، "فرهنگ" و "محیط زیست"، نه تنها اشتغال پایدار ایجاد می کنند، بلکه با تقویت عزت نفس و مشارکت مردم محلی، روستاها را به مکان هایی پویا و زنده تبدیل می نمایند. موفقیت این تعاونی ها مستلزم حمایت دولت، آموزش مستمر و مشارکت فعال خود روستاییان است.