تبهکاری در شهر و روستا ؟ توجیه اختلاف تبهکاری در شهر و روستا

جرم و جنایت در شهر و روستا ؟ توجیه اختلاف تبهکاری در شهر و روستا !؟

دکتر مهدی کی نیا در جلد دوم کتاب جامعه شناسی جنائی ، بیان می کند که : اختلاف در تبهکاری بین شهر و روستا پدیده ای مسلم است و هر یک از شهر و روستا در تبهکاری، ویژگی هائی مربوط به خود را خواهند داشت . ؟ چگونه می توان علت بروز این اختلافات را توجیه کرد ؟ منشا این اختلافات جهات عدیده ای دارد که به مطالعه ی آن می پردازیم .

۱_ اختلاف محیط : 

کاوپر شاعر بزرگ انگلیسی می گوید : ده را خدا ، ولی شهر را انسان آفریده است . شهر و چگونگی زندگی در آن جنبه ی تصنعی دارد و انسان شهرنشین محیط طبیعی را تغییر داده است به طوری که شهرها نمودار محلهایی هستند که در آنها انسان برای دگرگون ساختن محیط طبیعی مجاهدتی عظیم کرده است . شهریان تکنولوژی پیشرفته را به خدمت گرفته اغلب وسائل و مظاهر زندگی خود را ماشینی کرده و با سروصدای دائمی ، اعصاب خویش را فرسوده ساخته و با ترافیک سنگین و هوای آلوده از سوخت نابهنجار ماشین ها و مسمومیت ناشی از آن بهره ی حیاتی خود را پایین آورده مردمانی سردرگم و پرخاشگر شده اند . روستائیان لااقل هوای پاک تنفس می کنند با زندگی در دامن طبیعت و برخورداری از مواهب آن و سودجوئی از سکوت و آرامش روستا اعصابی سالم و خاطری آسوده دارند و جهان برای زیست آنان جائی تنگ نیست .

۲_ اجتماع شهری و اجتماع روستایی :

الف _ اجتماع شهری اجتماعی است بی آرام که گروه کثیری به صورت انبوه در آن گرد آمده اند . در محیط اجتماعی نا آشنای سخت جوش شهر به پشتیبانی و همدلی دیگران نمی توان چشم داشت .

شهری باید در میان جمع به تنهایی زندگی کند و بار سختی ها را خود بر دوش کشد . گمنامی از قسمت عمده ی زندگی شهری است . شهر نشین که دو کوچه از خانه ی خود دور شود ممکن است هیچکس او را نشناسد . 

شهریان فاقد صمیمیت و همدلی روستائیان هستند و در دوستی همواره پایدار نیستند و حشر و نشر آنان رسمی و غیر خصوصی و خشک و بی روح و بر اساس نفع متقابل است تا بر هم محلی بودن . گاهی آنچه بر زبان می آورند غیر از آن است که در دل دارند به همین مناسبت ریا و مکر و تزویر و حیله گری و فریب در میان مردم شهر بیشتر رواج دارد .

مردم روستا یکدیگر را می شناسند و همیشه با همدیگر حشر و نشر دارند و روابط آنها محترمانه، صمیمانه و توام با خلوص و صفا و یکرنگی است و نسبت به همزیستی با یکدیگر شوق و علاقه ابراز می کنند .

هیچکس در روستای خود غریب نیست . مردم روستائی متجانس تر و همانندتر از شهر نشینان هستند .

محافظه کاری ، سنت گرائی و عدول نکردن از رسوم و سنت ها ، صرفه جویی، مآل اندیشی، اعتقاد به قضا و قدر ، سوء ظن به غریبه ها ، صراحت لهجه و گفتار از آن روستائیان است و سهم شهریان در آنها اندک است .

نوخواهی و آینده پژوهی شهری جای سنت پرستی و قدمت پسندی روستائی را می گیرد . 

ب _ اختلاف شدید طبقاتی _ مردم شهر از نظرگاههای سیاسی، اقتصادی، انجام دادن مراسم مذهبی و سوابق قومی با یکدیگر تفاوت فاحشی دارند . فقر و مکنت بی قیاس غالبا در شهر چشمگیر است .

زندگی شهری بر تخصص های گوناگون متکی است . امروزه تقسیم کار در میان مردم شهر موجب پیدایش لغت نامه ای از مشاغل گوناگون شده که تعداد اسامی آنها از چندین هزار واژه در گذشته است .

در اجتماعات روستائی از حیث تقسیم کار در سطح بالنسبه پائین تری قرار دارند زیرا کوچک بودن آنها تخصص و تقسیم بندی گسترده مشاغل را از حیث اقتصادی امکان ناپذیر می سازد . یکپارچگی و وحدت ، هدف مشترک و صفا و یکرنگی و همکاری از مظاهر زندگی روستائیان و جوامع اولیه است ، پراکندگی و کثرت و اختلاف منافع ، رقابت و سبقت و سرعت و خودخواهی از مظاهر زندگی شهریان و جوامع ثانوی صنعتی است .

پ_ خدمات آموزشی بهداشتی _ خدمات آموزشی روستائیان به نحو اسفناکی پائین تر از خدمات آموزشی شهری است و تسهیلات بهداشتی روستائی از تسهیلات مشابه شهری عقب مانده تر .

ت _ تشکیل خانواده _ جوانان روستائی زودتر از شهری ها مشکل تشکیل خانواده را حل می کنند و کمتر گرفتار تنش جنسی هستند و از این رهگذر کمتر راه خطا می پویند . مشکلاتی به عنوان تامین مسکن ، یافتن شغل، ادامه تحصیلات عالیه و احراز تخصص روستائی جوان را از تشکیل خانواده باز نمی دارد . 

سن ازدواج در میان روستائیان به مراتب پایین تر از شهر نشینان است . جوانان روستائی اغلب در دوران بلوغ همسر آینده خویش را با آشنایی و بصیرت کامل برگزیده اند ، روستائیانی که به سن ۲۰ سال تمام رسیده اند به ندرت عمر در عزوبت می گذرانند و حال آنکه متوسط سن ازدواج در شهرها از ۲۵ سال گذشته است و تعداد جوانان مجرد شهری بین ۳۰ تا ۴۰ ساله کم نیست .

زن روستائی کم توقع است و پر کار و از هوسها و مدپرستی و تجمل خواهی اغلب زنان شهری بی خبر .

ث _ خانواده و مراقبت _ خانواده های روستائی مانند خانواده های شهری پراکنده نیست و اولیاء به رفتار و کردار فرزندان خود در روستا آگاهترند. 

در روستا ها اطفال و اعضای خانواده مرکزیت برای خود احساس می کنند و طفل خواه ناخواه در آغوش گرم مادر پرورش می یابد و از محبت های پدری و نوازشهای مادر بی نصیب نیست و به علاوه پدر و مادر روستائی خستگی کار روزانه خود را با یک لبخند معصومانه جگر گوشه به دست فراموشی می سپارد و خانه ی خود را آشیانه سعادت می پندارد .

سنت های دیرین خانوادگی در میان روستائیان پاکدل به پاکی و بی آلایشی خود محفوظ مانده است و حال آنکه کودکان شهری با خشونت و بی رحمی و بی قیدی جامعه بزرگ و آلوده خود روبرو هستند .

ج_ طلاق _ در پیوندهای خانوادگی شهر نشینان سستی و رخوتی به ظهور پیوسته است که هنوز به روستا سرایت نکرده است . برعکس ، خانواده های روستائی همبستگی و دوام پیشین را حفظ کرده اند . میزان طلاق در میان خانواده های شهری خاصه در نواحی صنعتی و کارگری به علت گسیخته شدن پیوندها و سنت ها وحشتناک است و برعکس در میان روستائیان به ندرت طلاق وقوع می یابد و از این رهگذر مرد و زن و کودک روستائی از مخاطرات طلاق بیش از شهریان در امان هستند .

چ_ تفریحات ناسالم _ در شهرها محل تفریح جوانان نوعا دور از چشم اولیای آنان قرار دارد و جوانان از آزادی بیشتری برخوردارند ! فرزندان شهری به مراکز فساد و اغوا کننده و انحرافی به سهولت دسترسی دارند و به نسبتی که شهر بزرگتر و جمعیت آن بیشتر است عوامل موثر در بروز جرم زیادتر و نیرومندتر است .

در روستاها مراکز زیرزمینی و مخفی وجود ندارد و روستائیان از آسیب های خطرناک آن مصون و برکنارند. 

ح_ اخفا و جانی حرفه ای _ روستا نمی تواند جانی حرفه ای در دامن خود نگهداری کند ، برعکس شهرهای بزرگ عرصه مناسبی برای فعالیت مجرمانه جانیان حرفه ای است زیرا اخفا و تغییر مکان در میان روستائیان میسر نیست و جانی حرفه ای فوری شناخته می شود ولی در شهرها آسان تر می توانند از دسترس پلیس خارج شوند . در روستاها مردم یکدیگر را بهتر می شناسند و مراقب اعمال یکدیگرند چون اخفای جرم بسیار دشوار است کمتر مرتکب آن می شوند و از بیم سوء شهرت از ارتکاب بعضی جرائم خودداری می کنند .

خ _ نقش رسانه های گروهی یا وسایل ارتباط جمعی _ امروزه به علت ترقی روز افزون شهرها و ارتباط نزدیک آن با روستاها و ازدیاد وسائل نشر افکار از قبیل رادیو و تلویزیون و روزنامه و وسایلی دیگر مثل ماهواره ، کامپیوتر ، و گوشی های پیشرفته موبایل اختلاف زندگی روستائیان با مردم شهر تقلیل یافته و فاصله روستاها از شهرها کم شده که به تدریج جهات تمایز میان شهر و روستاها کاهش می یابد . امروزه وسائل ارتباطی مثل موبایل و امثالهم با انتشار غرض آلود و اغوا کننده و مستهجن فیلم های مهیج و شهوت انگیز موجب بی بند و باری گشته و راه سقوط را به سوی جوانان و خانواده ها گشوده است . این نقش تخریبی و بدآموز برای روستائیان هم ایفای نقش میکند . قبح سیئات را در نظر روستائیان از بین می برد و آنان را همپایه فسادهای شهری می سازد . و سایه تبهکاری به یکسان بر سر جمعیت شهری و روستایی می افتد . برسی جغرافیایی جنائی بدون توجه به اوضاع اقتصادی و طرز فکر جنبش های انسانی و ریشه های تاریخی ، ترکیب اجتماعی ، سطح اخلاقی و معتقدات و فرهنگ نمی تواند نتایج دقیق و قطعی به دست دهد . در تفسیر آمار جنائی باید به تمام عوامل مورد بحث توجه داشت . در پایان این گفتار باید اضافه نمائیم: تحقیقاتی که در شهرهای بزرگ پاریس و شیکاگو و گرنوبل شده است نشان داد بخش های مختلف یک شهر بزرگ ، هریک مرکز نوعی از جنایات است و از سنخ جرم می توان محل وقوع آن را شناخت . در نواحی فقیر نشین و مزدوران جرائم مربوط به اطفال بیشتر وقوع می یابد و محل های اعیان نشین خالی از بزهکاری نیست ، تفنن و تجمل پرستی مشکل دیگری در پی دارد و حال آنکه یک پارچگی روستا و هم سطح بودن زندگی روستائیان به بروز جرائم گوناگون مجالی نمی دهند .

برای مطالعه بیشتر به منابع فارسی ذیل رجوع فرمایید .

۱_ زمینه جامعه شناسی _ تالیف مشترک اگ بورن و نیم کف _ اقتباس دکتر امیر حسین آریان پور _ چاپ پنجم آذر ماه ۱۳۵۰ تهران ص ۲۲۲

۲_ مقدمه بر جامعه شناسی ایران نوشته آقایان دکتر جمشید بهنام و دکتر شاپور راسخ چاپ سوم فروردین ماه ۱۳۴۸

۳_ جامعه شناسی تالیف ساموئل کینگ - ترجمه آقای مشفق همدانی چاپ اول

۴_ مقدمه ای بر جامعه شناسی ترجمه آقای دکتر بهروز نبوی و آقای احمد کریمی تهران ۱۳۵۰