علل حرمت شراب ، خون ، مردار و گوشت خوک از سوی خدای سبحان در بیان باقرالعلوم علیه السلام

13 خرداد 1404 - خواندن 7 دقیقه - 58 بازدید

بسم الله الرحمن الرحیم


محمد بن عذافر از پدرش نقل می کند که گفت به محضر مبارک امام باقر علیه السلام عرض کردم: برای چه خداوند عز و جل شراب و مردار و خون و گوشت خوک را حرام فرموده است؟

حضرت فرمودند: خداوند تبارک و تعالی این اشیاء را بر بندگان حرام نکرد و غیر آنها را حلال قرار نداد تا ایشان را به آنچه حلال کرده راغب و از آنچه حرام فرموده بیمیل نموده باشد ؛ بلکه پس از آفرینش مخلوقات آنچه که ابدان ایشان به آن قائم است و در راستای مصلحت و خیر آنها هست را ، به آنها تعلیم فرمود و پس از آن تفهیم شان نمود که این سنخ از اشیاء بر ایشان مباح و حلال است و نیز آنچه به ضرر ابدان شان هست را ، به آنها هشدار داد و اعلام فرمود که این قبیل از اشیاء بر آنها حرام است.

سپس فرمود: کسی که از شما در وقتی از اوقات مضطر شد و بدنش قائم و پا بر جا نشد مگر به یکی از این محرمات البته در چنین وضعی میتواند به مقداری که حاجتش برطرف شده و مشکلش حل شود از آن استفاده کند نه بیش از این مقدار. من لا یحضره الفقیه ؛ ج3 ؛ ص345 – 346 .

سپس امام باقر علیه السلام به طور جداگانه ضرر و آسیب های هریک از این محرمات را به تفصیل بیان نموده فرمودند :

اما مردار: احدی حق ندارد از آن تناول کند ( مگر آنکه در حال اضطرار قرار بگیرد) ؛ چرا که خورنده مردار مبتلا به مرگ ناگهانی میگردد.

و اما خون: خوردن آن در خورنده آن زرد آب ایجاد کرده و او را مبتلا به مرض عطش ( و مرض شبیه جنون ) و قساوت قلب و کم مهری نموده به طوری که خویشاوندان و یارانش (نیز از شر و قساوت او ) در امان نخواهند بود.

« و اما گوشت خوک: خداوند تبارک و تعالی طائفهای را در صورتهای مختلف نظیر صورت خوک و بوزینه و خرس مسخ فرمود و سپس نهی کرد از خوردن گوشت حیوانات مماثل و هم شکل ایشان تا بدین وسیله از استفاده شدن ممسوخات جلوگیری به عمل آمده و از طرفی به عقوبت و بلایی که آنها به آن مبتلا شدهاند استخفافی واقع نگردد». همان .

( در روایتی که از امام رضا علیه السلام نقل شده است حضرت می فرماید :« یکی از دلایل حرمت گوشت خوک آن است که خوراک و غذاء این حیوان ، ناپاکترین و کثیف ترین کثافات و ناپاکیها است و علل بسیار دیگر نیز دارد ( یعنی به دلایل متعدد گوشت خوک حرام است ) ». علل الشرایع ، ج2 ، ص 485 .)

« و اما خمر و شراب: خداوند متعال آن را حرام فرمود زیرا هم مستی ایجاد میکند و هم فاسد است. سپس فرمود: خورنده شراب به منزله کسانی است که بت میپرستند و شرب خمر در شارب ارتعاش و لرزه ایجاد کرده و مروت و جوانمردی را از او زائل نموده و باعث میشود که وی بر انجام محارم الهی از قبیل ریختن خونها و مرتکب شدن زنا جرات پیدا نماید ، حتی کار به جایی میرسد که از آدم مست بعید نیست که با محارم خود در حال زوال عقل جمع شود ، و شراب در شارب هر شر و بدی را ایجاد میکند ». من لا یحضره الفقیه ؛ ج3 ؛ ص345 – 346 .

نکته ها

1 ) همان طور که احکام خمسه الهی ( واجب ، مستحب ، حرام ، مکروه و اباحه ) دارای مصالح و مفاسد واقعیه است ؛

یعنی هرچیزی را که خدای سبحان واجب و مستحب قرار داده قطعا انجام آن دارای مصلحت و منفعت ملزمه و غیرملزمه است و ترک آن مفسده دارد ، چه انسان ها آن را بداند یا نداند ،

و هرچیزی را که حرام قرارداده انجام دادن آن ، دارای مفسده و ضرر شدید و غیر شدید است و ترک آن دارای مصلحت و منفعت است

و آنچه را مباح قرار داده ترک یا انجام دادن آن یکسان است .

همچنین درموضوعات خارجیه مانند ماکولات و مشروبات و آمثال آن ، حلیت و حرمت آنها براساس مصالح و مضار است یعنی هرچیزی را که خدای سبحان خوردن و آشامیدن آن را حلال قرار داده یقینا آن چیز به نفع و مصلحت بدن انسان است چه نفع آن را بداند یا نداند ، و هرچیزی که خوردن و آشامیدن آن را خدای سبحان حرام قرار داده مانند : مردار ، خون ، گوشت سک و خوک ، مال مردم ، شراب ، مال یتیم و... ، قطعا به ضرر انسان است چه این ضرر را بداند انسان یا نداند.

2 ) غذای حرام و ناپاک علاوه براینکه آثارزیان بار برای بدن و جسم انسان دارد ، بر روح و جان انسان ، و طرز فکر و عمل او نیز تاثیر به سزا می گذارد ؛ لذا در روز عاشورا حضرت سید الشهدا علیه السلام یکی از علت نشنیدن کوفیان سخن حق را و کشیدن شمشیربه روی حجت خدا و امام زمان خود حرام خوری بیان کرده فرمودند :« فقد ملئت بطونکم من الحرام »(بحارالانوار،ج45 ، ص8 ). و همچنین حرام خواری در نسل و اولاد او نیز تاثیر منفی و ویرانگردارد. چنانکه امام صادق علیه السلام فرمودند :« کسب الحرام یبین فی الذریه ، در آمد حرام در نسل و اولاد اثر می گذارد ». الکافی ، ج5 ، ص 125 .

2 ) همان طور که براساس روایت فوق تغذیه و غذای جسمی انسان حلال و حرام ، ومفید و مضر دارد ؛ تغذیه و غذایی روحی انسان نیز چنین است یعنی راهنمایی های فکری و اعتقادی را باید از افراد سالم و منابع معتبر گرفت ؛ و به هرسخن و گوینده ای نباید گوش داد و هرنوع نگرش فکری را نباید پذیرفت ؛ لذا امام باقرعلیه السلام در تفسیراین آیه قرآن که « فلینظر الانسان الی طعامه ، پس انسان باید به خوراکش با تامل بنگرد » عبس/ 24 . فرمودند :« الی علمه الذی یاخذه عمن یاخذه ، باید به علم و آگاهی که به دست می آورد( و تغذیه فکری خود )دقت کند که از چه کسی فرا می گیرد ». من لایحضره الفقیه ، ج4 ، ص578 .

دقت و تامل در تغذیه فکری و اعتقادی ، و روح و روان انسان در این عصر وزمانی که استفاده از فضای مجاز و شبکه های اجتماعی زیاد و کارمره انسان ها نه ، بلکه کارهر لحظه ی جامعه شده است ، اهمیت مضاعف پیدا می کند.