پرسش های مردم و پاسخ های امام جواد علیه السلام

بسم الله الرحمن الرحیم

شهادت مظلومانه حضرت جواد الائمه امام محمدتقی علیه السلام تسلیت باد

اسماعیل بن سهل می گوید : به ابوجعفر( امام جواد علیه السلام ) نامه نوشتم و درخواست کردم : چیزی به من یاد دهید که با انجام آن در دنیا و آخرت با شما باشم .

حضرت جواد الائمه علیه السلام در پاسخ به خط شریف خود که من آن را می شناختم نوشتند :

« اکثر من تلاوه انا انزلناه و رطب شفتیک بالاستغفار ، سوره قدر را زیاد بخوان و لبهایت را با استغفار تر نگهدار ( یعنی مدام استغفار کن ). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، ص: 165.

نکته

این دو راهکار تربیتی و تکامل انسانی را که امام جواد علیه السلام بیان نموده است در روایات متعدد از سایر معصومین علیهم السلام نیز فراوان مورد تشویق و تاکید قرار گرفته است . مخصوصا استغفار و پشیمانی از گناه و کارهای ناشایست که در آیات متعدد قرآن کریم نیز مورد تاکید قرار گرفته و یکی از دو عامل رفع عذاب دنیوی بیان شده است . چنانکه در آیه 33 انفال می فرماید :« و ما کان الله لیعذبهم و انت فیهم و ما کان الله معذبهم و هم یستغفرون ، خدا مردم را عذاب نمیکند تا تو( رسول خدا ص) در بین ایشان هستی و خدا آنان را بکیفر نمیرساند و حال آنکه ایشان (از گناهانشان) آمرزش میطلبند».

2 ) مردی از امام جواد علیه السلام در خواست سفارش و اندرزی کرد ؛

حضرت در پاسخ فرمودند: آیا اندرز و نصیحت را می پذیری ( و به آن عمل می کنی ) ؟!

آن مرد گفت : بله

امام جواد علیه السلام فرمودند :« توسد الصبر و اعتنق الفقر و ارفض الشهوات و خالف الهوی و اعلم انک لن تخلو من عین الله فانظر کیف تکون ، صبر را متکا قرار ده ، و فقر را در آغوش گیر، و شهوات را دور انداز و ترک کن، با هوی و هوس (نفسانی) مخالفت کن، و بدان که تو هرگز بیرون از دید خداوند نخواهی بود، پس بنگر چگونهای »؟!. تحف العقول ، ص 455 .

توضیح

در این فرمایش نورانی امام جواد علیه السلام 5 توصیه اخلاقی مهم بیان شده است که عمل به آنها تضمین کننده ی خوشبختی و رشد و تکامل معنوی انسان خواهد بود.

الف ) صبر

امام جواد علیه السلام توصیه می کند که صبر و استقامت را بالش و متکای خود قرار بده ، معلوم است که متکا برای احساس راحتی و آرامش ، و رفع خستگی است و صبر و استقامت در زندگی نیز به عنوان تکیه گاه مهم ، راحتی و خوشبختی را به ارمغان خواهد آورد ( اعم از صبر در طاعت ، در مصیبت و در برابر معصیت ). چنانکه شاعر می گوید :

صبر تلخ آید ولیکن عاقبت

میوه شیرین دهد پر منفعت

ب ) فقر

با استفاده از آیات و روایات می توان گفت مراد از این فقری که امام جواد علیه السلام می فرماید آن را در آغوش گیر فقر و احساس نیاز به خدای سبحان است . چنانکه قرآن کریم در آیه 15 فاطر می فرماید :« یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله و الله هو الغنی الحمید ، ای مردم شما نیازمندان بخدائید و «تنها» خدا است که او بینیاز و ستوده شده است ». و هرچه قدر بنده خودش را در برابر خدای سبحان خاضع و فقیر و محتاج بداند بیشتر در انجام وظایف بندگی تلاش خواهد کرد و بهره مندی اش از لطف و رحمت الهی زیاد تر خواهد بود.

ج ) دور انداختن شهوات

انسان دارای امیال و شهوات نفسانی زیادی است ، طبق فرمایش امام جواد علیه السلام سعادت و خوشبختی نصیب کسی می شود که خواهشهای نفسانی را مهار نماید و محور و ملاک رفتار و گفتار خود ، خواسته های خدای سبحان را قرار دهد نه شهوات نفسانی را .

د ) مخالفت با هوای نفس

جهاد و مخالفت با هوای نفس آن چنان دارای اهمیت است که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آن را به عنوان جهاد اکبر و بزرگتر معرفی نموده است.( الکافی ، ج5 ، ص 12 ) و همچنین آن حضرت هوای نفس را ( به دلیل اینکه انسانیت و معنویت را از انسان سلب کرده و او را در وادی ضلالت و گمراهی سقوط می دهد ) بد ترین دشمن انسان دانسته و چنین می فرماید :« اعدی عدوک نفسک التی بین جنبیک ، دشمن ترین دشمنانت ، نفس تو است که در بین دو پهلوی تو قرار دارد ». مجموعه ورام ، ج1 ، ص 59 .

لذا یکی از سفارشات امام جواد علیه السلام نیز مخالفت با هوای نفس است .

ه ) احساس حضور در محضر الهی

آخرین سفارش امام جواد علیه السلام در این فرمایش نورانی شان توجه دادن به یکی از مهم ترین اصول اخلاقی است و آن اینکه :« بدان که همیشه در محضر خدای سبحان قرار داری پس متوجه باش که چگونه ای ( و در چه اعمالی مشغولی ) »! . امام جواد علیه السلام که به عنوان یکی از عترت طاهره و عدل و مفسر قرآن کریم است ، این سخن حکیمانه شان می تواند متخذ از آیات متعدد قرآن کریم باشد که انسان را در منظر و مرآی خدای سبحان می داند. از جمله درآیه 14 علق می فرماید :« ا لم یعلم بان الله یری ، مگر ندانسته که قطعا خدا [همه کارهایش را ] می بیند ». همچنین در آیه 4 حدید می فرماید :« و هو معکم این ما کنتم ، و او( خدای سبحان) با شماست هرجا که باشید ».

3 ) عبد العظیم حسنی می گوید: بر مولای خود امام جواد علیه السلام وارد شدم و میخواستم در مورد قائم ( آل محمد عج ) پرسش کنم که آیا مهدی ( این امت ) خود ایشان است یا غیر او؟

امام علیه السلام آغاز سخن کرد و فرمود: ای ابو القاسم ! [من آن مهدی منتظر نیستم بلکه ] قائم ما همان مهدی است کسی که باید در غیبتش او را انتظار کشند و در ظهورش او را فرمان برند و او سومین از فرزندان من است

و سوگند به کسی که محمد صلی الله علیه و آله و سلم را به نبوت مبعوث فرمود و ما را به امامت مخصوص گردانید ، اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد خداوند آن روز را طولانی گرداند تا در آن قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید همچنان که آکنده از ظلم و جور شده باشد.

و خدای تعالی امر او را در یک شب اصلاح فرماید چنان که امر موسی کلیم الله علیه السلام را اصلاح فرمود، او رفت تا برای خانوادهاش شعلهای آتش بیاورد ؛ اما وقتی برگشت او رسول و پیامبر بود.

سپس فرمود: برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است. کمال الدین ، ج2 ، ص 377 .

اللهم عجل لولیک الفرج و اجعلنا من خیر اعوانه و انصاره و المستشهدین بین یدیه .

آمین یا رب العالمین .