طرحواره شکست در شناسایی عوامل کاهش اعتماد به نفس اهمیت دارد
طرحواره شکست در شناسایی عوامل کاهش اعتماد به نفس اهمیت دارد
طرحواره شکست به معنای درک عمیق از نحوه واکنش فرد نسبت به شکست های تکراری و چگونگی تاثیر آنها بر شخصیت، رفتار و تصمیمات او است. این مفهوم که ریشه در روانشناسی شناختی-رفتاری دارد، بیانگر الگوهای ذهنی پایداری است که افراد در طول رشد خود توسعه می دهند و تحت تاثیر تجربیات منفی اولیه قرار می گیرند. وقتی فرد به طور مداوم با شکست مواجه می شود یا شکست های بزرگی را در زندگی تجربه می کند، ممکن است طرحواره های شکست را توسعه دهد که شامل باورهایی مانند "من همیشه شکست می خورم"، "هر کاری می کنم دست آخر اشتباه می شود" یا "من نمی توانم موفق باشم" می شود. این طرحواره ها به مرور زمان رفتارها، احساسات و تعاملات فرد را تحت تاثیر قرار می دهند و مانع از عملکرد سالم و موفقیت آمیز او می شوند.
درک دقیق طرحواره شکست اهمیت بالایی در شناسایی عوامل موثر در اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس دارد. افرادی که دچار این طرحواره هستند، اغلب انتظارات منفی از خود و محیط دارند و حتی در مواقعی که موفقیت در دسترس است، باور نمی کنند که می توانند به آن دست یابند. این امر باعث می شود که فرد از اقدامات جدید خودداری کند، فرصت های زندگی را از دست بدهد یا در صورت مواجهه با چالش، سریعا دست از کار بکشد. همچنین، این طرحواره می تواند منجر به ایجاد چرخه های خود تحقق بخش شود؛ یعنی فرد به دلیل باورهای منفی خود، رفتارهایی انجام می دهد که در نهایت منجر به شکست واقعی می شود و این موضوع به تقویت هرچه بیشتر طرحواره موجود کمک می کند.
بنابراین، شناخت این الگوها و کار روی آنها از طریق روش های درمانی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی افراد دارد.
برای مقابله موثر با طرحواره شکست، لازم است فرد با حمایت یک متخصص روانشناسی، ساختار این الگوهای شناختی را درک کند و به تدریج آنها را با باورهای واقع بینانه و انعطاف پذیر جایگزین کند. این فرآیند شامل شناسایی افکار خودکار منفی، چالش کردن باورهای غیرمنطقی و ایجاد رفتارهای جدیدی است که موفقیت را تجربه کند و به تدریج به خود اعتماد کند.
همراهی با افراد مثبت اندیش، تمرین خودآگاهی، ثبت دستاوردهای کوچک و استفاده از تکنیک های مدیریت استرس نیز می تواند در تغییر این الگوها موثر باشد.
نرگس زمانی مترجم کتاب پرورش تاب آوری در پایان آورده است هدف از کار روی طرحواره شکست، نه تنها کاهش رنج روانی فرد، بلکه افزایش تاب آوری و ظرفیت او برای زندگی مستقل، خلاق و موفقیت آمیز است. بنابراین، شناخت و کار روی این طرحواره ها می تواند دروازه ای به سوی تغییرات عمیق و پایدار در زندگی فرد باشد.