مدیریت ریسک های موثر منابع انسانی

درک عمومی که درگذشته نسبت به ریسک های منابع انسانی وجود داشت و حتی امروزه نیز به شکل سنتی در بسیاری از سازمان ها دیده می شود، اغلب متوجه کارکنانی است که از راهبردها و سیاست های سازمان تخطی می کنند. اما در واقعیت ریسک های موثر منابع انسانی ابعاد گسترده ای داشته و به دلیل فرصت ها و تهدیدهای معناداری که برای سازمان دارد، در رسیدن به اهداف مهم شمرده می شوند(عارف نژاد و همکاران، 1399). ریسک های موثر منابع انسانی هرگونه عامل انسانی، فرهنگی یا حاکمیتی بوده که به ایجاد عدم قطعیت در محیط سازمان یا شرکت منجر شده و بر عملیات سازمان تاثیرات منفی می گذارد؛ و از طرفی شامل طیف وسیعی از مفاهیم اعم از ریسک های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، استراتژیک، محیطی، فرآیندی، روانشناختی و عملیاتی می گردد. بنابراین ریسک های منابع انسانی آن دسته از ریسک هایی را شامل می شود که به برنامه ها و فرآیندهای منابع انسانی در سازمان مرتبط است. مدیریت ریسک های موثر منابع انسانی روش نظام مندی جهت شناسایی و بررسی عوامل محیطی(عدم اطمینان ها، چالش ها و فرصت ها) که می تواند تاثیر مثبت یا منفی بر تحقق رسالت و اهداف سازمان داشته باشد، است(کوهزادی و همکاران، 1401). سازمان ها از طریق مدیریت ریسک های منابع انسانی با روش های کاهش یا به حداقل رساندن ریسک های موجود برای کاهش خطراتی که با آن مواجه می شوند استفاده می کنند؛ که هدف از این کار کاهش از دست دادن ارزش یا تاثیر نامطلوب ریسک بر عملکرد سازمانی تا حد امکان است(کویا[1]و همکاران، 2023). اهداف مدیریت ریسک های منابع انسانی در ارتباط با کارکنان بر اساس تعمیم طیف ریسک سیستم مدیریت منابع انسانی، ویژگی های سازمان و کارکنان بطوری که این بخش با استراتژی مدیریت راهبردی منابع انسانی مرتبط باشد، تنظیم شده است. ریسک های اصلی مدیریت منابع انسانی توسط زیرسیستم های این بخش به دو دسته تقسیم می شوند؛ که دسته اول شامل ریسک های روابط کاری، انگیزش کارکنان، آموزش و توسعه منابع انسانی، ارزیابی عملکرد کارکنان، خطرات توسعه اجتماعی در سازمان، ساختار سازمانی ناکارآمد، خطرات امنیتی قانونی و اطلاعات بوده؛ و دسته ی دوم شامل ریسک های بیولوژیکی، خطرات اجتماعی و روانی، خطرات اخلاقی، ریسک های اقتصادی و مالی می باشد(میتروفانوا[2]و همکاران، 2017). مطابق بامطالعه محمدی مقدم و همکاران (1395) چهار ریسک کلیدی منابع انسانی که نیاز به مدیریت مداوم داشته شامل ریسک درون داد منابع انسانی(ریسک مربوط به کارکنان سازمان یا دانش، مهارت و توانایی آن ها)، ریسک برون داد منابع انسانی(ریسک های زیر سامانه های منابع انسانی ازجمله کارمندیابی و انتخاب، ارزیابی عملکرد، پاداش و جبران خدمات، آموزش و توسعه کارکنان)، ریسک دیدگاه کارکنان نسبت به واحد منابع انسانی(درک مدیران و کارکنان سازمان از نقش، سهم و مشارکت منابع انسانی)، ریسک فردی متخصصین منابع انسانی(ریسک ناشی از فقدان نقش و سهم اثر بخش متخصصین منابع انسانی) است. سازمان ها با رویکرد مدیریت راهبردی منابع انسانی به شناسایی ریسک هایی مرتبط با منابع انسانی پرداخته و سپس با طراحی و اجرای برنامه های مناسب از قبیل ایجاد فرهنگ سازمانی مناسب، ارتقای سطح دانش و توانمندی کارکنان، بهبود فرآیندهای انتخاب و جذب نیروی کار، و آموزش و پرورش مناسب منابع انسانی این ریسک ها را کاهش داده و عملکرد سازمان را بهبود بخشد(کاسیو[3]و آگوینیس[4]، 2018).

[1] Kuya

[2] Mitrofanova

[3] Cascio

[4] Aguinis