پیش بینی نتیجه مذاکرات عراقچی و ویتکاف در عمان

پیش بینی نتیجه مذاکرات عراقچی و ویتکاف در عمان 

نویسنده : محمدحسین ایراندوست

مقدمه

مذاکرات بین «عباس عراقچی» و «استیو ویتکاف» در عمان احتمالا به توافق موقت یا چارچوبی برای گفتگوهای آینده منجر می شود، اما توافق جامع بعید به نظر می رسد. اختلافات بر سر شکل مذاکرات (مستقیم یا غیرمستقیم) و مواضع سختگیرانه دو طرف، نتایج را پیچیده می کند. تهدیدات نظامی از سوی آمریکا و هشدارهای ایران نشان دهنده وجود تنش بالا میان آنهاست. و در نتیجه احتمال اینکه هر دو کشور به نتایج مطلوب خود و یا به نتایج اعلام شده برسند، خیلی ضعیف است. گرچه در هرحال ایران یک گام دیگر نسبت به گذشته جلوتر است

زمینه و اهمیت مذاکرات

مذاکرات هسته ای بین ایران و ایالات متحده در تاریخ ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ در عمان برگزار می شود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، رهبری تیم ایرانی را بر عهده دارد، در حالی که استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ برای خاورمیانه، تیم آمریکایی را هدایت می کند. این گفتگوها با هدف کنترل برنامه هسته ای ایران و جلوگیری از درگیری نظامی انجام می شود، اما اختلافات عمیق و تنش های منطقه ای نتایج را نامعلوم کرده است.

تحلیل و پیش بینی

تحلیل ها نشان می دهد که با وجود تلاش برای دیپلماسی، شکاف های اساسی ممکن است به عدم توافق منجر شود. با این حال، به نظر می رسد طرفین ممکن است به تدابیر موقت، مانند توقف موقت غنی سازی اورانیوم، دست یابند تا از تشدید تنش ها جلوگیری کنند. توافق جامع در این مرحله بعید است، اما چارچوبی برای مذاکرات آینده ممکن است شکل بگیرد.

گزارش تفصیلی:

مذاکرات بین «عباس عراقچی» و «استیو ویتکاف» در عمان، که در تاریخ ۱۲ آوریل ۲۰۲۵برگزار می شود، یکی از مهم ترین تلاش های دیپلماتیک برای کاهش تنش ها بین ایران و ایالات متحده است. این گزارش جزئیات زمینه، وضعیت فعلی، تحلیل ها و پیش بینی های احتمالی را بررسی می کند و تلاش دارد تصویری جامع از نتایج احتمالی ارائه دهد.

زمینه تاریخی و منطقه ای

برنامه هسته ای ایران از دهه ها پیش موضوعی بحث برانگیز بوده است. در سال ۲۰۱۵، توافق هسته ای موسوم به برجام بین ایران و گروه ۵+۱ (شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) بسته شد که هدف آن محدود کردن فعالیت های هسته ای ایران در ازای کاهش تحریم ها بود. با این حال، در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده به ریاست دونالد ترامپ از این توافق خارج شد و تحریم های سختگیرانه ای علیه ایران اعمال کرد. از آن زمان، ایران سطح غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده و به سطوح نزدیک به خلوص تسلیحاتی (۶۰درصد) رسانده است، که نگرانی های اعضای گروه 5+1 را تشدید کرده است. گرچه بسیاری از ملت ها از این باب نگران نیستند. 

وضعیت منطقه ای نیز پیچیده است. جنگ در غزه و لبنان، تبادل موشکی بین ایران و اسرائیل، حملات حوثی به کشتی های تجاری در دریای سرخ، و سقوط دولت بشار اسد در سوریه، فضای مذاکرات را تحت تاثیر قرار داده است. این عوامل، همراه با تهدیدات نظامی آمریکا و هشدارهای ایران، مذاکرات را به یک نقطه عطف حساس تبدیل کرده است.

وضعیت فعلی و جزئیات مذاکرات

مذاکرات در عمان، با میانجی گری دولت این کشور، به عنوان تلاشی برای بازگرداندن دیپلماسی بین دو کشور دیده می شود. عباس عراقچی، که تجربه گسترده ای در مذاکرات هسته ای دارد و در تیم مذاکره کننده برجام حضور داشت، رهبری تیم ایرانی را بر عهده دارد. از سوی دیگر، استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ برای خاورمیانه، که پیشینه دیپلماتیک محدودی دارد، تیم آمریکایی را هدایت می کند.

با این حال، از همان ابتدا اختلافاتی بر سر شکل مذاکرات وجود داشته است. ترامپ اعلام کرده که مذاکرات مستقیم خواهند بود، اما ایران تاکید کرده که گفتگوها غیرمستقیم و از طریق واسطه های عمانی انجام می شود. این اختلاف نشان دهنده عمق مشکوک بینی بین دو طرف است.

ترامپ همچنین هشدار داده که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران در "خطر بزرگ" خواهد بود، که به معنای تهدید نظامی است. از سوی دیگر، ایران هشدار داده که هرگونه اقدام نظامی از سوی آمریکا یا متحدانش در خلیج فارس پیامدهای شدیدی خواهد داشت. وزیر امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو، ابراز امیدواری کرده که مذاکرات به حل صلح آمیز منجر شود و تاکید کرده که ایران هرگز به سلاح هسته ای دسترسی پیدا نخواهد کرد.

تحلیل ها و دیدگاه های کارشناسی

تحلیل ها نشان می دهد که مذاکرات با چالش های اساسی روبرو است. به عنوان مثال، نیویورک تایمز[1]این گفتگوها را «فرصتی دیرهنگام و شاید آخرین فرصت» برای کنترل خواسته های هسته ای ایران و جلوگیری از جنگ توصیف کرده است. این منبع اشاره کرده که خواسته های آمریکا، از جمله توقف غنی سازی اورانیوم، تحویل مقادیر زیادی اورانیوم غنی شده، و تخریب تاسیسات هسته ای موجود، احتمالا توسط ایران به عنوان تسلیم نامه و تحقیرآمیز در نظر گرفته خواهد شد.

سانام واکیل از موسسه چتم هاوس در «سی ان ان[2]» گفته که "ما در راه یک بحران هستیم و در سر یک دو راهی به سر می بریم، که نشان دهنده شدت تنش ها و احتمال تشدید درگیری ها است[3]. نیز گزارش داده که ایران اعلام کرده "فرصت واقعی" به مذاکرات می دهد، اما همزمان هشدار داده که ممکن است بازرسان سازمان بین المللی انرژی اتمی (سازمان ملل) را از کشور اخراج کند اگر با "تهدیدات خارجی" روبرو شود.

سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران دیدگاه و تحلیل دیگری دارد وی در بدو ورود به عمان گفت نیت ما رسیدن به یک توافق منصفانه و شرافتمندانه از موضع برابر است. پس اگر طرف مقابل هم از همین موضع وارد شده باشد ان شالله شانسی برای یک تفاهم اولیه که منجر به یک مسیر مذاکراتی شود وجود خواهد داشت. عراقچی گفته است اگر طرف مقابل از موضع برابر وارد شده باشد، شانسی برای یک تفاهم اولیه که منجر به یک مسیر مذاکراتی شود، وجود خواهد شد. حتی اگر اراده کافی وجود داشته باشد درباره «جدول زمانی گفتگوها» تصمیم می گیریم.[4]

پیش بینی نتایج احتمالی

با توجه به اطلاعات موجود، پیش بینی دقیق نتایج دشوار است، اما چند سناریو ممکن است رخ دهد:

1- سناریوی عدم توافق : مذاکرات ممکن است به دلیل اختلافات عمده و عدم اعتماد متقابل به نتیجه ای نرسد، که منجر به ادامه تنش ها و افزایش احتمال درگیری نظامی شود.

2- سناریوی تدابیر موقت : طرفین ممکن است به توافقات موقتی، مانند متوقف کردن موقت غنی سازی اورانیوم یا افزایش بازرسی ها، برسند تا از تشدید تنش ها جلوگیری کنند.

3- سناریوی تعیین چارچوب برای مذاکرات آینده : ممکن است اصول و چارچوبی برای گفتگوهای آینده تعیین شود، حتی اگر توافق جامعی در این مرحله به دست نیاید.

4- سناریوی توافق غافلگیرکننده : هرچند کم احتمال، اما ممکن است طرفین به توافقی برسند اگر ایران حاضر به واگذاری های قابل توجهی باشد و آمریکا نیز آمادگی کاهش تحریم ها را نشان دهد.

با توجه به شکاف عمیق بین مواضع دو طرف و فضای عمومی تهدیدآمیز، بیشترین احتمال برای عدم توافق یا تدابیر موقت برای جلوگیری از بحران فوری است. با این حال، هرگونه نتیجه به جدیت طرفین و فضای دیپلماتیک بستگی دارد.

نتیجه گیری

مذاکرات بین عراقچی و ویتکاف در عمان نقطه عطفی در روابط ایران و آمریکا است. در حالی که مسیر توافق جامع پر از چالش ها است، گزینه «تشدید تنش ها» و یا گزینه « جنگ» برای طرفین و دیگر کشورهای منطقه هراسناک تر است. جهان با نفس نفس زدن، به نتایج این گفتگوها نگاه می کند، و تقریبا بیشتر تحلیل گران امیدوار به حل دیپلماتیک یکی از مهم ترین مسائل بین المللی امروز هستند. ایران مذاکرات را شانس واقعی می داند، اما اگر مذاکرات شکست بخورد، تهدید ترامپ به بمباران برای بیشتر تحلیل گران و مقامات سیاسی نگران کننده است.

منابع:

[1] -https://www.nytimes.com/2025/04/08/world/europe/iran-nuclear-sanctions-trump.html

[2] -https://www.cnn.com/2025/04/11/politics/us-iran-nuclear-talks/index.html

[3] - https://www.nbcnews.com/news/world/iran-us-nuclear-talks-oman-crisis-rcna148234

[4] -https://snn.ir/fa/news/1248277