روانشناسی بیماری مانیا ( دوقطبی) psycholog OF mania bipolar

سعید کیوان پور ( شیرانی ) 

دانشگاه تهران 

روانشناسی بیماری مانیا ( دوقطبی ) یا جنون ادواری periodic madness

periodic madness

علائم و نشانه های بیماری مانیا

Signs and symptoms

 علائم و نشانه های این فاز از بیماری عبارت است از : اعتماد به نفس کاذب ، قدرت قضاوت ضعیف ، صحبت کردن سریع ، سرخوشی زیاد ، رفتارهای پرخاشگرانه ، تحریک پذیری ، افزایش فعالیت بدنی ، رفتارهای پرخطر ، ولخرجی و هزینه های مالی غیر معمول ، افزایش تمایل جهت انجام یا رسیدن به اهداف ، میل جنسی در بعضی مواقع پرخطر ، خواب اندک ، توهمات و فرار از واقعیت ، استفاده کنترل نشده و خطرناک مواد مخدر و یا الکل ... Uncontro lled and dangerous use OF drugs or alcohol 

( در طول حملات شیدایی و افسردگی فرد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است احساسات عجیب و غریبی را از خود نشان دهد . مانند دیدن ، شنیدن ، بوئیدن چیزها و اشیایی که وجود ندارند و همه در حد توهم میباشد که آن را تجربه میکند. ) در کل تصمیم گیری و یا گفتن حرفهای خطرناک و غیر قابل جبران در دوران شیدایی با تفکر غیر منطقی ، توهین آمیز افکار غیر منطقی رخ می دهد که همانطور که گفته شد بسیار خطرناک است .

 و فاز دیگر آن ( افسردگی ) که نشانه های آن عبارتند از : غمگینی ، ناامیدی ، افکار یا رفتار خودکشی ، خودزنی های مکرر ، اضطراب ، احساس گناه ، مشکلات در خوابیدن ، کم اشتهایی و یا افزایش آن ، خستگی ، مشکل در تمرکز ، کج خلقی ، دردهای مزمن و بدون علت ، غیبت مکرر از محل کار یا مدرسه ، عملکرد ضعیف در انجام امور محوله :..حتی اگر شخص مبتلا به این نوع از بیماری (مانیا) زن شیرده باشد ، در این بازه از زمان افسردگی از شیر دادن به نوزاد خود امتناع می ورزد و نوزاد را پس میزند... 

انجمن علمی بیماری های مغز و اعصاب ایران 

مانیا یا مانیامانیک " Mania or mania manic " بیماریی است که در بعضی از مواقع میتواند خانواده ها را دچار چالش و سردرگمی کند. زیرا این نوع از بیماری روانی ، دارای توهمات ی از قبیل اینکه : احساس می کنند کسی بدن آنها را لمس میکند و یا شخص یا اشخاصی به من نگاه منظور داری دارند و در بیشتر موارد شدت جنسی این بیماران بالا میرود و رفتار غیر معقول و پر خطر که هیچ به عواقب آن فکر نمی کنند از خود نشان میدهند و ممکن است در لحظه ی شیدایی تن و بدن خود را به عناوین مختلف به دیگران یعنی نامحرم نشان دهند و بدون هیچ تعقلی که به عواقب آن بیندیشند درخواست نیاز جنسی پرخطر و غیر مشروع می کنند. ( Dangerous and illegitimate sexual demand ) بدون اینکه به عواقب کار فکر کنند. حتی در مواردی دیده شده است که ، همسر ، فرزند ، پدر و مادر ، و حتی دوستان خود را به عناوین مختلف در جهت رسیدن به مقاصدشان و آنچه در ذهنشان میگذرد تهدید می نمایند .

 تهدیدهایی از قبیل اینکه امشب یا امروز قرص میخورم و خودکشی میکنم . میخواهم از خانه فرار کنم ، و ادامه دارد ... ؟ زیرا بیماری مانیا یا همان دوقطبی بودن ؟ یک نوع بیماری روانی است که با ایجاد اختلال در فرد باعث بروز ناگهانی تغییرات و انقلاباتی ناگهانی در رفتار ، حالات ، انرژی ، و توانایی عملکرد فرد مبتلا می شود . در بیشتر منابع و تجارب روانشناسان آمده است که بیماری مانیا به دلایل مختلفی میتواند یک وضعیت خطرناک و خطرآفرین باشد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در دوره مانیک ، نخوابیدن و یا رفتارهای پرخطر داشته باشند و به خود آسیب برسانند. افراد مبتلا به بیماری دوقطبی در معرض خطر بیشتری برای تجربه توهم و سایر اختلالات ادراکی هستند. بیماران مبتلا بنا به نظر پزشکان و روانشناسان در این خصوص ، هیجان و سرخوشی شدید و همچنین حالات شدید دیگر مثل کار کردن زیاد را از خود نشان میدهند . آنها بیش فعال هستند و دچار توهم یا هذیان میشوند و بیشتر احساس اضطراب شدید می کنند.حالات یک فرد شیدایی میتواند به سرعت از شیدایی به افسردگی یا کاهش انرژی بسیار پایین تغییر کند. 

این بیماران شدیدا تحریک پذیر میباشند و مسئله ای که باب میلشان نباشد عصبانی و پرخاشگر میشوند ، زیرا این افراد همانگونه که در مبحث آشکار است ، فکر می کنند که همه چیز حتی افکار دیگران باید طبق خواسته وی باشد . بیمار مانیا ( مانیک ) بسیار حرف میزند ، مهم نیست چه میگوید حتی خودش هم نمی داند چه می گوید . اما میگوید ! آنقدر حرف میزند که سردرد میگیرند. 85 درصد از این بیماران ، اختلال درک به صورت هذیان و توهم دیده می شود....؟

 مانیا یا مانیامانیک بیماریی است که در بعضی از مواقع میتواند خانواده ها را دچار چالش و سردرگمی کند. زیرا این نوع از بیماری روانی ، دارای توهمات ی از قبیل اینکه : احساس می کنند کسی بدن آنها را لمس میکند و یا شخص یا اشخاصی به وی نگاه منظور داری دارند و در بیشتر موارد شدت جنسی این بیماران یعنی بیماری مانیا بالا میرود و رفتار غیر معقول و پر خطر که هیچ به عواقب آن فکر نمی کنند از خود نشان میدهند و ممکن است در لحظه ی شیدایی اعضای حساس بدن خود را به عناوین مختلف در نهایت محافظه کاری به دیگران یعنی نامحرم نشان دهند و بدون هیچ تعقلی که به عواقب آن بیندیشند درخواست نیاز جنسی پرخطر می کنند.بدون اینکه به عواقب کار فکر کنند. زیرا بیماری مانیا یا همان دوقطبی بودن ؟ یک نوع بیماری روانی است که با ایجاد اختلال در فرد باعث بروز ناگهانی تغییرات و انقلاباتی ناگهانی در رفتار ، حالات ، انرژی ، و توانایی عملکرد فرد مبتلا می شود . 

در بیشتر منابع و تجارب روانشناسان آمده است که بیماری مانیا به دلایل مختلفی میتواند یک وضعیت خطرناک و خطرآفرین باشد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در دوره مانیک ، نخوابیدن و یا رفتارهای پرخطر داشته باشند و به خود آسیب برسانند. افراد مبتلا به بیماری دوقطبی در معرض خطر بیشتری برای تجربه توهم و سایر اختلالات ادراکی هستند. زیرا بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی که از متداولترین اختلالات روانی است ، بی ثباتی عاطفی دارند و ممکن است و ممکن است تغییرات خلقی و رفتاری بسیار شدیدی را تجربه نمایند ؟بیماران مبتلا بنا به نظر پزشکان و روانشناسان در این خصوص ، هیجان و سرخوشی شدید و همچنین حالات شدید دیگر مثل کار کردن زیاد را از خود نشان میدهند . آنها بیش فعال هستند و دچار توهم یا هذیان میشوند و بیشتر احساس اضطراب شدید می کنند.حالات یک فرد شیدایی میتواند به سرعت از شیدایی به افسردگی یا کاهش انرژی بسیار پایین تغییر کند. با توجه به اینکه این بیماری میتواند ژنتیک و ارثی باشد و یا در اثر ضربه ای به مغر ایجاد شود . و اما " پیوست به موضوع مورد بحث " عوامل دیگری مثل نگرانی و تشویش هم میتواند یکی دیگر از عوامل این بیماری باشد. زیرا ! نگرانی و تشویش خاطر در حیات بشر از بلاهای بزرگ و از آفات طاقت فرسا و جانکاه است ." اضطراب روانی و تشویش به عوامل خارجی ربطی ندارد و ریشه اصلی آن نوعی ناامنی که در دوران طفولیت بوجود آمده است ، سرچشمه میگیرد . افراد مبتلا به این بیماری همواره نگران و آشفته هستند . آدم همیشه مضطرب و نگران معمولا روی یک مسئله تاکید میگذارد و آن را همواره تکرار میکند . این روش نه تنها مشکلی را حل نمیکند بلکه بیماریهای بدنی دیگری را عامل میشود " ؟ این بیماری خطرناک ، عوارض رنج آوری در بر دارد و ناراحتی های جسمی و روانی فراوان ببار میآورد. جوانان را پیر میکند ، نیرومندان را ناتوان میسازد ، اعصاب پولادین را در هم میشکند ، خواب و آرام را از آدمی میگیرد. نگرانی و اضطراب میتواند آدمی را به بیماری قلبی ، فشار خون ، زخم معده ، و دیگر عوارضی نظائر اینها مبتلا کند و زندگی را تلخ و ناگوار سازد و گاهی ادامه نگرانی باعث عوارض روحی می شود و سرانجام کار به دیوانگی می کشد . نگرانی و اضطراب ، در تمام ادوار ، بیش و کم وجود داشته است و در گذشته انسانهای بسیاری به آلام و ناراحتی های آن دچار شده اند و بعضی از پای در آمده اند . ولی در دنیای کنونی که آمال و آرزوها زیاد شده ، ناکامی و شکست افزایش یافته است ، ایمان و اخلاق به ضعف و سستی گراییده ، و خودسری و لجام گسیخته گی شیوع پیدا کرده است این بیماری شدیدتر شده و پیوسته اشتداد میابد و در نتیجه روز به روز به تعداد این بیماران افزوده می شود و بیش از پیش موجبات تیره روزی و بدبختی مردم را فراهم می آورد.... ؟ 

بایستی در نظر داشته باشیم که اختلال دو قطبی یک بیماری تقریبا ناشناخته است ، نه گناه خود فرد ، یا همه ی هویت او یا اعمال و رفتار او . لذا بایستی با ترکیب کردن درمان داروئی زیر نظر پزشک متخصص و روانشناس حاذق ، از درون ؛ و همدلی و همراهی خانواده و دوستان از بیرون و تلاش خود فرد مبتلا به اختلال دوقطبی برای یافتن تعادل در زندگی ، میتوان آن را کنترل کرد . " باتوجه به موضوع مورد بحث شخص مبتلا به اختلال دوقطبی : دکتر محسن فضلعلی روانپزشک ، می فرماید ، در کنار دارودرمانی که پزشک متخصص برای این بیماری در نظر میگیرد و تجویز مینماید ؟ آموزش خانواده بر توانایی جداسازی رفتارهای معمول فرد از رفتارهای بیمارگونه اش حائز اهمیت است . وی با تاکید بر اینکه بایستی از انگ بیماری زدن به مبتلایان ( مانیا ) خود داری شود ، می افزاید : این بیماری است که مبتلایان با حمایت اجتماعی و خانوادگی میتوانند زندگی معمولی خود را داشته باشند و بیمار بودن آنها برای تضعیف شخصیت بیمار شود . این روانپزشک اظهار می دارد که درمان داروئی و غیر دارویی قطعی برای اختلال مانیا وجود ندارد و درمان های غیر داروئی همچون خانواده درمانی و ایجاد فضای حمایتی میتواند از عود بیماری و بستری شدن های مکرر پیشگیری کند..

صحبت با یکی از بیماران دوقطبی:؟

در صورت امکان علائمی را که در رابطه با این بیماری دارید خیلی واضح توضیح بدهید؟ 

چطور متوجه شدید که به بیماری دوقطبی مبتلا هستید :

بله همه را خدمت شما شرح خواهم داد :!

 یه دوره خیلی شاد هستم و فکر میکنم خداوند من رو خاص آفریده . حتی احساس میکنم ، وقتی قراره زلزله بیاد من از قبل متوجه میشوم: آنقدر خانواده ام را دوست دارم که هرشب دلم می خواهد به آنها زنگ بزنم و بدونم سالم هستند بعد بخوابم . تو دوران شادی به شدت از مرگ میترسم . هدفهای بزرگ دارم مثل نابغه شدن و خونه خریدن و ... اعتماد به نفس بالا دارم و تو آینه نگاه میکنم و با خودم می گویم واقعا چطور آنقدر زیبا هستم و هیچ عیبی ندارم . تو صورتم احساس میکنم خانواده خیلی خوشبختی دارم و قرار است بینهایت خوشبخت تر بشویم آنقدر همسرم را میبوسم و بغلش میکنم که واقعا کلافه و عصبی می شود و... ! 

و اما در دوره افسردگی :

 همه چیز برعکس می شود ، به راننده تاکسی فحش میدهم ، از همه چیز گله و شکایت میکنم . خودزنی میکنم ، دوست دارم خودکشی کنم ، دوست دارم خانواده ام نباشند. احساس میکنم مرگ خیلی بهتر است ، احساس میکنم خانواده و خودم بدبخت ترین آدمهای روی زمین هستیم ، از اتفاقات بدی که برای دیگران میافتد لذت میبرم ، از همسرم بیزار میشوم و همه چیز اعصابم را خرد می کند ، بی حس میشوم . دست و دلم به کارهای منزل پیش نمی رود ، بیشتر میخوابم اما کوتاه ، همیشه حس میکنم که اگر بچه دار بشویم خلافکار می شود یا سالم به دنیا نمی آید ، به سرو صدا حساسم ، رادیو و تلویزیون اعصابم را خرد میکند یا تیک تاک ساعت و ... و شدیدا میل به خیانت دارم . دست کجی میکنم ، اموال مردم را از خود میدانم و ..... 

 توصیه : بیمارانی که طبق تجویز پزشک معالج داروهای خود را مصرف نمی کنند و گوش به افراد غیر متخصص میدهند و خود درمانی می کنند ؟ باید بدانند که طول دوره بیماری و شدت علائم خود را افزایش میدهند . احتمال عود اختلال نیز در این بیماران وجود دارد . ؟ عدم مصرف دارو در مورد برخی اختلالات با خطر بیشتری همراه است . برگشت دوره های هذیان و توهم ، شدت گرفتن نوسانات خلقی ، آسیب رساندن به خود و دیگران ، خشم و پرخاشگری شدید ، عملکرد بر اساس تکا نه ها و ریسک خودکشی و خودزنی از عوارضی است که عدم مصرف دارو در بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت مرزی ( دو قطبی ) و اکسیزوفرنی به همراه دارد . این عوارض لزوم پیگیری خانواده در مصرف صحیح داروهای روانپزشکی را نشان میدهد . تنها روانشناسان و متخصصین اعصاب و روان میتوانند داروهای اعصاب و روان را برای بیمار تجویز و توصیه کنند . البته روانشناسان اجازه تجویز دارو را ندارند ، اما میتوانند نیاز مصرف دارو برای درمان اختلال را تشخیص دهند..

دانشگاه تهران 

نویسنده مسئول :سعید کیوان پور ( شیرانی )..keyvanpur saeid