ناخودآگاه فردی-ناخودآگاه جمعی

ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی از دیدگاه فروید و یونگ

در روان کاوی، مفهوم ناخودآگاه از جایگاه محوری برخوردار است، اما این مقوله در آرای زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ تفاوت هایی اساسی دارد. فروید ناخودآگاه را بیشتر به عنوان یک مخزن تجربیات سرکوب شده و امیال واپس رانده شده تعریف می کرد، درحالی که یونگ آن را به دو سطح تقسیم کرد: ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی. این دو نظریه به فهم بهتر ساختار روان انسان و نقش تجربیات شخصی و جمعی در شکل گیری هویت کمک می کنند.

ناخودآگاه فردی (Freud’s Personal Unconscious)

فروید ناخودآگاه را بخشی از روان می دانست که شامل امیال واپس زده، خاطرات فراموش شده و تمایلات سرکوب شده ای است که از طریق مکانیسم های دفاعی از آگاهی کنار گذاشته شده اند. این بخش از ذهن تحت تاثیر تجربیات فردی، به ویژه رویدادهای دوران کودکی، شکل می گیرد. وی اعتقاد داشت که این محتوای ناخودآگاه در رویاها، لغزش های زبانی و تداعی های آزاد نمود پیدا می کند.

این بخش از ذهن فرد به شدت تحت تاثیر فرآیندهای سرکوب (Repression) قرار دارد، به این معنا که تجربیات دردناک یا تمایلات غیرقابل قبول به سطح ناهشیار رانده می شوند. فروید بر این باور بود که این محتواهای ناخودآگاه تاثیر عمیقی بر رفتارهای آگاهانه می گذارند، بدون آنکه فرد از منشا آن ها آگاه باشد. ازاین رو، روان کاوی با تکنیک هایی مانند تداعی آزاد و تحلیل رویا سعی در کشف این لایه های پنهان دارد.

ناخودآگاه جمعی (Jung’s Collective Unconscious)

در مقابل، یونگ با توسعه نظریه ناخودآگاه، مفهوم «ناخودآگاه جمعی» را مطرح کرد. او بر این باور بود که علاوه بر ناخودآگاه فردی، بخشی عمیق تر در روان انسان وجود دارد که در آن کهن الگوها (Archetypes) یا الگوهای اولیه رفتاری، نمادین و اسطوره ای نهفته اند. این ناخودآگاه، حاصل تجربیات مشترک نوع بشر در طول تاریخ است و در قالب اسطوره ها، آیین ها و نمادهای فرهنگی بازتاب می یابد.

کهن الگوها به عنوان ساختارهای فطری ذهن انسان، در تمامی فرهنگ ها و تمدن ها به اشکال مختلف ظاهر می شوند. برای مثال، کهن الگوی «مادر» در قالب شخصیت هایی مانند الهه های باروری یا مفهوم مادر مقدس در ادیان گوناگون تجلی می یابد. یونگ معتقد بود که ناخودآگاه جمعی نقش مهمی در خلاقیت، تجربه های معنوی و فهم نمادهای فرهنگی ایفا می کند. برخلاف ناخودآگاه فردی که حاصل تجربیات شخصی است، ناخودآگاه جمعی به مثابه یک میراث روان شناختی جهانی در تمامی انسان ها مشترک است.

یکی از مهم ترین تفاوت های این دو مفهوم، منشا آن هاست. درحالی که فروید ناخودآگاه را محصول تجارب سرکوب شده ی فردی می دانست، یونگ آن را نتیجه ی تاریخ تکاملی نوع بشر در سطحی ژرف تر تلقی می کرد. همچنین، در ناخودآگاه فردی، محتوای آن به شدت وابسته به زندگی شخصی فرد است، اما ناخودآگاه جمعی مستقل از تجربیات فردی و متاثر از ساختارهای کهن الگویی است که در تمام جوامع انسانی دیده می شوند.

منابع پیشنهادی برای مطالعه

• Freud, S. (1915). The Unconscious. In Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud (Vol. 14).
• Jung, C. G. (1959). The Archetypes and the Collective Unconscious. Princeton University Press.
• Ellenberger, H. F. (1970). The Discovery of the Unconscious: The History and Evolution of Dynamic Psychiatry. Basic Books

.