بررسی تمرکز بازار بیمه و تاثیر آن بر ضریب نفوذ بیمه

صنعت بیمه به عنوان یکی از شاخص های توسع هیافتگی از یکسو به عنوان یکی از عمده ترین نهادهای اقتصادی مطرح بوده و از سوی دیگر سوی فعالیت دیگر نهادها را پشتیبانی می کند. لذا ساختار، نحوه کارکرد و در نتیجه کارایی بازار بیمه کشور، نقش بسزایی در رشد و توسعه این صنعت و همچنین رشد و توسعه اقتصادی کشور خواهد داشت. انجام مطالعات عمیق در حوزه ساختار بازار و ارتباط آن با ضریب نفوذ بیمه باعث می شود در اتخاذ سیاست ها واقع بنیانه تر تصمیم گیری شود که این امر نقش بسزایی در تدوین راهبردها وسیاست های نظارتی و عملیاتی صنعت خواهد داشت. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع تاثیرگذاری ساختار بازار بر عملکرد صنعت بیمه و کمبود مطالعات تجربی در این زمینه، این پژوهش به بررسی تمرکز بازار بیمه کشور و سپس تاثیر آن بر ضریب نفوذ بیمه در بازه زمانی 1396-1376 پرداخته است. برای تعیین نوع ساختار بازار و اندازه گیری میزان تمرکز آن از شاخص هرفیندال-هیرشمن و شاخص تمرکز چهار بنگاه برتر صنعت استفاده شد و نتایج با سایر کشورها مقایسه شد. نتایج حاصل از بررسی های انجام شده در سال هایمختلف حاکی از وجود شرایط انحصار موثر در بازار و صنعت بیمه ایران می باشد به طوری که چهار بنگاه اصلی (ایران، آسیا، البرز و دانا) فعال در این صنعت سهم بالایی از بازار را در تسلط خود داشته اند. همچنین، این چهار بنگاه مسلط تا پیش از سال 1382 هیچ گونه رقیبی نداشته و تقاضای بازار برای خدمات این بنگاه ها بی کشش بوده است. شدت تمرکز در این بازار چنان بالا بوده که یک بنگاه (شرکت بیمه ایران) همواره بیش از 50 درصد سهم بازار را در اختیار داشته است. در حال حاضر این روند به نحو موثری نسبت بهسال های قبل بهبود یافته و در واقع سهم بنگاه مسلط (بیمه ایران) به شدت کاهش یافته است. اما به رغم اجرای سیاست های خصوصی سازی، بررسی ها همچنان حاکی از فعالیت چند بنگاه معدود به عنوان بنگاه های مسلط و وجود ساختار انحصاری و تمرکز بالا در این بازار است . درکل، نتایج نشان می دهند تمرکز بازار بیمه کشور بالا بوده و در وضعیت انحصار چندجانبه سخت قرار دارد.

کلیدواژه ها:

ساختار بازار ، رقابت پذیری ، تمرکز ، ضریب نفوذ بیمه