زمین باستان شناسی دشت شوشان غربی با تحلیلی بر سازه های آبی

دشت شوشان در شمال استان خوزستان، از دیرباز مکان اولین و پردامنه ترین پژوهش های باستان شناختی در ایران بوده که با محوریت شوش، بنیادهای نخستین چارچوب توالی فرهنگی از دوره های پیش ازتاریخ را در جنوب غرب ایران مطرح ساخته است. بر اساس بررسی ها و کاوش های دامندار در خوزستان، محوطه هایی گسترده با توالی زمانی طولانی مدت شناسایی شده که به نوعی نظام سکونتی دوره های مختلف زندگی در این منطقه را روشن می سازند. در شوش طی یکصد سال کاوش، نشانه هایی از استقرارو سکونت جوامع شناسایی شده که ثابت می کند از اواسط هزاره پنجم (ق.م) آغاز شده و به طور متوالی تا سده هفتم هجری ادامه داشته است. اما برای مدتی استقرارها تضعیف شده و یا از بین رفته اند که با حضور باستان شناسان خارجی و شروع کاوش های باستان شناسی توجه به این منطقه بیشتر شده، درنتیجه آن به تدریج در شهر شوش و در سطح این دشت زندگی دوباره جریان یافته، استقرارهای انسانی شکل گرفتند. به طورمعمول، دلایل انسانی و طبیعی از علل تضعیف استقرارها در هر نقطه ای می توانند باشند.حال این سوال مطرح است که کدامیک در تضعیف استقرارهای دشت شوشان غربی و وقفه ایجادشده نقش مهم تری داشته اند به طور کل هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش امل تاثیرگذار بر استقرار سکونتگاه هاست. دشت شوشان به عنوان یکی از مهم ترین خاستگاه های بشری در خاورمیانه از اهمیت فراوانی برای علاقه مندان به علوم طبیعی و باستانی برخوردار است. بنابراین مطالعات زمین باستان شناسی که ترکیبی از دو علم ژیومورفولوژی و باستان شناسی است می تواند برای درک شرایط طبیعی و زیستگاه های انسانی گامی موثر در جهت شفاف تر شدن تاریخ تمدن در این منطقه و ایران باشد. روش های استفاده شده در این تحقیق کاربرد تصاویر ماهواره ای کرونا، بازدیدهای میدانی و آزمایش سن یابی به روش لومینسانس نوری بوده است که نتایج به دست آمده نشان داد پایین رفتن بستر رودخانه دز یا کاهش ارتفا سطح آن در اثر فرایند کاوش توسط جریان آب، موجب قطع ارتباط آب رودخانه با کانال های دشت شوشان غربی شده درنتیجه به دلیل اهمیت حیاتی آب در کنار استقرارها، عامل طبیعی مهم ترین دلیل تضعیف استقرارها و مهاجر ساکنین به دشت های مجاور شناخته شده است

کلیدواژه ها:

شوشان ، لومینسانس ، زمین باستان شناسی ، ژیومورفولوژی ، سازه های آبی