بررسی و تحلیل ویژگی های بصری و سبک تصویری نقوش سفال های فرهنگ کورا- ارس (براساس محوطه یانیک تپه)

در اواخر هزاره چهارم ق. م. (حدود 3000-3250 ق.م.)، فرهنگی در سراسر قفقاز و حوزه دریاچه ارومیه گسترده می شود کهماورای قفقاز قدیم یا فرهنگ کورا- ارس نام گرفته است. این فرهنگ که باستان شناسان منشاء آن ها را جنوب قفقاز می دانندعلاوه بر دامداری و کشاورزی در زمینه هنر و تکنولوژی نیز توسعه یافته بودندکه آثار به جای مانده از این دوره گویای خلاقیت،ابتکار، علم و هنر مردم آن روزگار است. از آن جمله می توان به سفال گری اشاره کرد. سفالگری یکی از صنایع دستی مهم ایندوره است که آثار برجای مانده مربوط به آن ارزش هنری بسیاری دارد از ویژگی های مشخص سفال های این دوره رنگخاکستری تیره مایل به سیاه یا سیاه براق است که دستساز با آمیزه کانی است و سطح آن به خوبی صیقل شده است. در ایندوره هنرمندان هنر نمادین را به نوع توصیفی آن و همچنین نقش جانوران را به نقش انسان و گیاه و ... ترجیح میدادند.بدیهی است با دقت در نمونه های اندکی که ازین آثار باقی مانده می توان به ویژگی ها و خصوصیات در خور توجهی در خصوصاوضاع اجتماعی و حتی وضعیت معیشتی این مردمان پی برد. در این راستا، ده نمونه شاخص از سفالینه این فرهنگ از محوطهیانیک تپه انتخاب و ویژگی تزیینی و کاربرد نقوش و نحوه طراحی آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است؛ گرچه ارایهتفسیری دقیق از این نقش مایه ها چندان آسان نیست. بنابر یافته های این پژوهش سفالگر در خصوص به کارگیری طرح ها،تنوعی خاص در نقش ها و طرح ها رعایت کرده است، در این جا سطح کمتری از ظروف تزیین گردیده و نقوش روی آنها ازطبیعت اطراف الهام گرفته شده که واقعگرایی سفالگر را مدنظر قرار داده است و با زندگی و محیط اطراف آنها مرتبط بوده است.

کلیدواژه ها:

سفال ، فرهنگ کورا- ارس ، نقوش هندسی ، نقوش حیوانی ، یانیک تپه