ارائه مدلی برای تخمین شوری ناشی از صعود مویینه از سطح ایستابی کم عمق شور

شوری مساله ای با اهمیت روز افزون برای تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از زمین های زراعی درمناطق خشک و نیمه خشک دنیا است. صعود مویینه که درصدی از کل آب مصرفی گیاه را تشکیل می دهد از عواملی چون عمق سطح ایستابی، نوع خاک، شرایط اقلیمی و کیفیت آب زیر زمینی تاثیر می پذیرد. مدل های فراوانی بسط و توسعه یافته است که با استفاده از آنها می تواند میزان صعود مویینه و شوری ناشی از آن را پیش بینی نمود. در این تحقیق میزان صعود مویینه و شوری حاصل از آنبا یک مدل غیر همگام جبری که بر اساس حل معادله ریچاردز است، مدل سازی شده است. در این مدل افزایش نمک های محلول در منطقه ریشه دار خاک تحت تاثیر اقلیم، نوع خاک، پوشش گیاهی، آبیاری و عمق سطح ایستابی قرار گرفت. نتایج مقادیر تجمعی و نتایج هفتگی صعود مویینه حاصل از مدل TSAM اصلاح شده با نتایج صعود مویینه در پژوهش پراتاپار و همکاران برای طول دوره و پایان دوره تطابق نزدیک تری به مقادیر اندازه گیری شد نسبت به مدل TSAM دارد. نتایج شبیه سازی شده صعود مویینه، نشان داد مدل TSAM اصلاح شده به خصوص در شرایط آب زیر زمینی با شوری کم، جواب های معقولی ارائه کرده است. مدل TSAM اصلاح شده در شرایط غیر همگام، تخمین مناسبی از میزان صعود مویینه به ناحیه ریشه و تخمین نسبتا مناسبی از شوری خاک ناحیه ریشه (به صورت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک) داشته است. در حالت وجود سطح ایستابی شور (EC=13 ds/m) ، به خصوص وقتی سطح ایستابی به سطح زمین خیلی نزدیک است، مدل TSAM اصلاح شده دقت کمتری در تخمین میزان صعود مویینه دارد. این امر می تواند به علت شوری زیاد در خاک ناحیه ریشه و اثرات آن روی ریشه گیاه، جذب آب و عوامل دیگر باشد. البته مدل TSAM اصلاح شده در شرایط غیر همگام، تخمین مناسبی از میزان صعود مویینه به ناحیه ریشه ارائه کرده است. مدل TSAM اصلاح شده در مواقعی که میزان انتقال املاح درخاک مد نظر نباشد و در عوض تخمین مناسبی از شوری خاک مد نظر باشد، می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

صعود مویینه ، سطح ایستابی شور ، تخمین شوری