سازمان تولید و مبادله فلز در عصر مفرغ در جنوب شرقی ایران

از اواخر دوره مسوسنگ، سازمانهای اقتصادی-اجتماعی، تولیدی و بازرگانی جوامع در جنوب شرقی ایران بروز یافتند. جستجو و فراوری مواد اولیه، تولید محصولات صنعتی و توزیع آنها در سطوح منطقه ای و فرامنطقه ای به عنوان هسته این فرایند محسوب میشدند. کشف شواهد تولید و توزیع مصنوعات فلزی و سنگی و مدارک ثبت، ضبط و شمارش از تل ابلیس، تپه یحیی، شهداد، شهرسوخته و کنارصندل جیرفت بیانگر رواج مبادله ی کالاها در سطح منطقه ای و فرامنطقه ای است.نگارنده مقاله پاسخ این پرسشها را جستجو میکند که: وجود سازوکارهای تولید تخصصی فلز در جنوب شرقی ایران در هزاره های چهارم و سوم ق.م ناشی از چه عواملی بود چگونه میتوان از طریق داده های فلزکاری منطقه جنوب شرقی ایران، موضوع برهمکنش اقتصادی-اجتماعی درون منطقه ای و برون منطقه ای را تحلیل نمود فلزکاری، یکی از تخصصه ای تولیدی در جنوب شرقی ایران از اواخر هزاره پنجم ق.م بود. کار در معادن و کارگاه های فلزگری و نیازمندی به دانش ذوب فلزات، ضرورت برنامه ریزی دقیق تر و مدیریت مطلوب تر را نسبت به دیگر تخصص ها ایجاب مینمود. وجود ظرفیتها و استعدادهای معدنی در منطقه مذکور موجب سازماندهی فن معدن کاری و فلزگری در آن گردید. عناصر اصلی این سازمان شامل معدنکاران، گدازگران، ریخته گران و بازرگانان بودند. این فعالیت تخصصی در هزاره ی چهارم ق.م توسعه یافت و در هزاره ی سوم ق.م به اوج گسترش رسید.کشف شاخصه های فرهنگ هزاره ی چهارمی اوروک در این منطقه و اشاره برخی منابع مکتوب هزاره سوم ق.م میانرودان مبنی بر تامین بعضی مواد اولیه نظیر فلز و سنگ از سرزمینهای شرقی نشان دهنده وجود برهمکنش های اقتصادی و تجاری بین این دو منطقه است.

کلیدواژه ها:

تولید تخصصی فلز ، برهمکنش اقتصادی-اجتماعی ، جنوب شرقی ایران ، عصر مفرغ ، میانرودان.