طبقه بندی بینامتنی نمایه های اسطوره ای در بهمن نامه و گرشاسپ نامه

تاریخ اساطیر، تاریخی است که بر پایه باورهای دیرینه شکل می گیرد. مردمان باستان، اسطوره ها را طی هزاره ها، بنا بر شرایط اجتماعی، آیین ها، مناسک، باورها، سنت ها، سلیقه ها و نیازهای خود پی ریخته اند. روایت های اساطیری با حماسه پردازی ها، پیوندی تنگاتنگ دارد و شکل گیری حماسه بی حضور اسطوره، منزلتی کسب نخواهد کرد. مقام ارشد حماسه سرایی در ایران پس از اسلام، شاهنامه حکیم طوس است. این اثر سرمشقیبرای دیگر حماسه سرایان قرار گرفت و چندی از شاعران به شاهنامه سرایی اقبال نشان دادند. منظومه بهمن نامه یا اخبار بهمن از ایرانشاه ابن ابى الخیر است که آن را در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم سروده است. ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی نیز نگارنده گرشاسپ نامه است و کتابش را در سده پنجم نگاشته است. این دو منظومه با توجه به بسامد بالاى پدیده هاى اساطیرى و باستانی، قابل رمزگشایی هستند. در این مقاله، پدیده های اسطوره ای دو داستان از قبیل؛ شخصیت سازی های اساطیری پهلوانی، موجودات شگفت انگیز، کوه ها و دریاهاى عجیب، باورهای توتمی، اژدها، جادوگران، پیشگویی، مقدرات آسمانی، کارهاى خارق العاده و نیز شخصیت های غیر انسانی اساطیرى مانند؛ سیمرغ، ققنوس، مردم گیاه، درختانی با بار مردم و جانوران شگفت آفریده مورد طبقه بندی و شناسایی قرار گرفت. نتیجه پژوهش آن که میان پدیده های اساطیری موجود در دو منظومه ارتباط بینامتنی وجود دارد و هر دو شاعر از جستارهای فکری مشابه و اندیشه های اساطیری مشترک بهره برده اند.

کلیدواژه ها:

اسطوره ، بهمن نامه ، گرشاسپ نامه ، بینامتنیت