بررسی تطبیقی مفهوم سکینه و آرامش در قرآن و نهج البلاغه و شخینه در متون عرفانی یهود

یکی از مهم ترین اثرات فرهنگ صلح، سکینه و آرامشی است که قرآن کریم آن را نعمتی الهی شمرده که به واسطه ی فرشتگان بر دل های مومنین فرود می آید. واژه ی سکینه از ریشه ی سکون به معنی وقار و آرامش است و یا تشویش و تلاطم و اضطراب را تسکین دادن تا بدانجا که ترس و نگرانی از دل بیرون رفته ، آرامش حاکم شود و ایمان و یقین در قلب فزونی یابد. قرآن در بیان این آرامش خاص نگاه دقیقی داشته، آن را اولا از ناحیه ی خداوند بیان می دادند، ثانیا آن را آرامشی می داند که در لحظه های خاص و بر قلوب خاص از طرف خداوند نازل می شود. امام علی (ع) در نهج البلاغه به این آرامش توجه خاص داشته و راه رهایی از اضطراب را برقراری ارتباط با خداوند بیان می کنند. ایشان برای بیدار کردن انسان ها و هشدار دادن به سیاستمداران و زورمندان و فرماندهان و زمامداران، نه تنها فلسفه ی عالی صلح را مطرح می کنند، بلکه به بیان فواید و آثار خیر آن که سکینه از مهم ترین آنهاست می پردازند. اکثر مفسرین نیز بر این نکته تاکید دارند که سکینه نوع خاصی از آرامش است که با مساله ی جنگ و جهاد در ارتباط است؛ یعنی این آرامش گویی خاص این مواقف است. شخینه نیز یکی از مفاهیم کلیدی در دین یهود و به طور خاص در سنت عرفانی کابالا بوده، رساننده ی مفهوم حضور الهی در ادبیات دینی یهودی است. این مفهوم با اصطلاح سکینه در فرهنگ اسلامی قابل مقایسه است. شخینه در مکتب کابالا همان ملکوت است و آخرین سفیره از سفیروت های دهگانه در کابالا به شمار می رود. از ضخینه گاه به صورت موجودی متشخص و تجسم یافته که در میان آن سوف (خدای نامتناهی) و جهان طبیعت است. مراقبه، تامل و اشتغال به امور معنوی، باعث نزول شخینه بر مومنان یهودی و پیوند آن سوف با شخینه می شود و در مقابل، عدم پیابندی به اوامر و نواهی کتاب مقدس، رخت بر بستن و تبعید شخینه را به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

صلح ، سکینه ، آرامش ، نهج البلاغه ، شخینه ، ان سوف ، کابالا