؛ باغ متراکم پیوندی عناب الگوی مدرن باغداری در عناب

عناب به دلیل خواص کم نظیر دارویی و مصارف متنوع دیگر، از نظر اقتصادی جایگاه ویژه ای را در میان محصولات کشاورزی خراسان جنوبی به خود اختصاص داده است . وجود محدودیت ها در تکثیر این درخت (پاجوش)، همچنین وجود باغات سنتی و غیر یکنواخت و استفاده از ژنوتیپ های با کمیت و کیفیت کم باعث شده که استفاده بهینه از منابع آب و خاک صورت نگرفته و در آمد کمی نصیب کشاورزان شود. از این رو پرداختن به جنبه های مختلف این گیاه از دیر باز در دستور کار محققین مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی قرار گرفته است و گزارش فوق قسمتی از نتایج دستاوردهای علمی پروژه باغبانی در زمینه محصول عناب است که امیدواریم بتواند حرکتی نوین و تاثیر مثبتی در اقتصاد باغداران مناطق تحت گسترش این گیاه داشته باشد. شروع احداث باغ متراکم پیوندی با انجام پروژه شناسایی، جمع آوری و ارزیابی ژرم پلاسم بومی عناب کلید خورد و در ادامه با پروژه بررسی مناسب ترین روش پیوندعناب ادامه یافت. در پروژه شناسایی، جمع آوری وارزیابی ژرم پلاسم بومی عناب ژنوتیپ های برتر در استان های خراسان جنوبی، گلستان، اصفهان و گیلان در طی 4 سال در مراحل رشدی مختلف (قبل از باز شدن جوانه های گل، زمان گلدهی، دوره رشد فعال درخت رشد و زمان برداشت میوه) به مناطق مورد نظر در هر استان مراجعه و نسبت به علامتگذاری،ثبت موقعیت جغرافیایی (طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع محل از سطح دریا، موقیت بستر کشت، وضعیت آبیاری، وضعیت خاک از نظر بافت، رنگ و وجود مواد آلی در خاک، وضعیت آب و هوایی از نظر میزان بارندگی، دما و طبقه بندی اقلیمی ) و ثبت خصوصیات مرفولوژیکی درخت عناب بر اساس دیسکریپتور اقدامات لازم انجام شد. در پروژه بررسی مناسب ترین روش پیوند عناب با استفاده از بذور توده بذری نشتیفان خواف اقدام به تهیه نهال های بذری عناب (دانهال) شده و کلیه مراحل داشت و نگهداری دانهال ها در طول دوره رشد انجام گردید. در زمان های تعیین شده که شامل 3 زمان (اوایل اردیبهشت، اوایل خرداد و اوایل تیر) برای پیوند های جوانه شکمی و قاشی و 2 زمان ( 5 اسفند و 15 اسفند) برای پیوند های شاخه نیمانیم و اسکنه، عمل پیوند انجام گردید. برای هر تیمار تعداد 50 اصله دانهال و در کل تعداد 500 اصله دانهال یکسان تهیه و آماده پیوند شدند. پس از انجام عمل پیوند جوانه و پس از اطمینان از گیرایی پیوند عمل سربرداری حدود 10 - 7 روز و از حدود 2 - 1 سانتی متری بالای محل پیوند انجام و کلیه عملیات داشت نهال های پیوندی در طول مدت آزمایش انجام گردید. نتایج اخذ شده منجر به شناسایی بیش از 50 ژنوتیپ عناب متفاوت و معرفی چند ژنوتیپ امید بخش و برتر عناب گردید. نتایج دیگر نشان داد که مناسب ترین روش پیوند در عناب نشان داد که از بین روش هایپیوند استفاده شده، روش پیوند زنی جوانه شکمی در زمان های اوایل اردیبهشت تا خرداد ماه و از بین روش های پیوند زنی شاخه، پیوند اسکنه در 15 اسفند ماه از درصد گیرایی پیوند بیشتری برخوردار بودند تلفیق نتایج منجر به احداث احداث باغ مورد اشاره در سطح یک هکتار در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی (ایستگاه کشاورزی محمدیه بیرجند) در اسفند 1395 گردید که از جوانب مختلف حائز اهمیتاست که مهمترین آن تراکم کاشت، امکان استفاده از ژنوتیپ های برتر با استفاده از پیوند و اعمال روش های نوین تربیت و هرس درخت عناب است.

کلیدواژه ها:

تربیت و هرس ، نهال پیوندی ، تراکم بالا