برنامه ریزی شهری به منظور ارتقاء شاخص های همبستگی اجتماعی و سرمایه اجتماعی در راستای تحقق محله پایدار

مفهوم محله و واحد همسایگی در مطالعات شهری بیش از آنکه، وجه کالبدی داشته باشد، ابعاد اجتماعی دارد. توسعه پایدار نیز به عنوان مهمترین رویکردی که در دو دهه اخیر، مطالعات شهری را تحت تاثیر قرار داده است، اگرچه با دغدغه های زیست محیطی آغاز شد اما به تدریج، رنگ اجتماعی به خود گرفت تا جایی که هدف نهایی آن را تحقق اجتماعات پایدار انسانی دانسته اند. در تبیین پایداری اجتماعی و به منظور تحقق اجتماع محلی پایدار، همبستگی اجتماعی و سرمایه اجتماعی دو رکن اساسی هستند. این مقاله در پی آن است که ضمن بررسی ابعاد و شاخص های همبستگی و سرمایه اجتماعی نحوه کاربست آن در تدوین راهبردهای برنامهریزی محله پایدار شهری را در قالب یک مدل نظری ارائه نماید. رویکرد پژوهش تفسیری است و از مطالعات کتابخانه ای و تحلیل محتوای کیفی به منظور دستیابی به اهداف پژوهش استفاده شده است. مدل نظری حاصل، شاخص های همبستگی اجتماعی و سرمایه اجتماعی را در تطبیق با ابعاد و معیارهای برنامه ریزی شهری پایدار قرار داده است. این شاخص ها در چهار دسته کالبدی، عملکردی، اجتماعی و هویتی- ادراکی و در قالب شش مولفه : مشارکت اجتماعی ، تعاملات اجتماعی ، احساس تعلق ، هویت ، امنیت و اعتماد اجتماعی تدوین شده و راهبردهای برنامه ریزانه آن در حوزه شهری به تفکیک تبیین شده است.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، همبستگی اجتماعی ، محله ، پایداری اجتماعی