تاب آوری شهری دریچه ای به سوی دستیابی به توسعه پایدار شهری

میزان گازهای گلخانه ای روز به روز در حال افزایش است و تغییرات اقلیم و آب و هوا بسیار سریعتر از حد انتظار رخ می دهد وتاثیرات آن در سراسر جهان مشهود است. میانگین دمای جهانی برای سال 2018 تقریبا 1 درجه سانتیگراد بالاتر از سطح پایه قبل ازدوره صنعتی بوده و چهار سال گذشته گرم ترین سال ها در سال های اخیر به ثبت رسیده است. از این روتغییر اقلیم مسئله تعیین کننده زمان ما و بزرگترین چالش برای توسعه پایدار است. یکی از اصلی ترین راهکارهای مقابله و حل چالش تغییرات اقلیمی در شهرها، تاب آوری شهری است. تاب آوری به توانایی هر سیستم شهری در برابر تحمل و امکان بهبود سریع در برابر شوک ها و فشارهای متعدد و حفظ تداوم در خدمات رسانی اشاره دارد. شهری که ضمن حفظ کارکردهای اساسی، ساختارها و هویت و همچنین سازگاری و پیشرفت در مواجه ه با تغییرات مداوم، آمادگی جذب و ترمیم خسارات ناشی از هرگونه شوک و استرس را دارد. این موضوع در پژوهش های مختلف داخلی و خارجی و در اسناد بین المللی جایگاه ویژه ای یافته است و از آنجا که ایران در معرض چالش های تغییرات اقلیمی است، اهمیت پژوهش در حوزه تاب آوری بیش از پیش مورد نیاز است. از این رو این پژوهش با هدف تبیین ارتباط تاب آوری و پایداری و روشن ساختن فرایند برنامه ریزی در مسیر تاب آوری از طریق روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی متون مربوط به تاب آوری شهری و پایداری می پردازد و این مفهوم را براساس استفاده از کدگذاری محوری و موضوعی از جنبه های مختلف ابعاد و شاخص های تاب آوری،ارتباط پایداری و تاب آوری و فرآیند مدیریت شهری مورد بررسی قرار می دهد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد هرم تاب آوری و پایداری از چهار بعد تشکیل شده است: بعد اکولوژیکی یا بیوفیزیکی؛ پویایی اقتصادی یا تولید و مصرف؛ فرهنگی اجتماعی؛ و بعد حاکمیت ، به معنای ساختارها و ظرفیتهای سیاسی موجود است. این ابعاد به دنبال سازگاری با ابعاد اصلی پایداری است که بصورت خاص با ابعاد زیست محیطی و کالبدی تاب آوری در ارتباط است. ساخت هرم به یک برنامه ریزی جامع شهری نیاز دارد، که به دو مولفه اصلی برنامه ریزی فضایی و سیستمی نیازمند است که با تفکر سیاست های یکپارچه شهری به سوی تاب آوری و پایداری حرکت می کند.

کلیدواژه ها:

تاب آوری اقلیمی شهری ، تغییرات اقلیمی ، ابعاد و شاخص های تاب آوری ، پایداری