بازتعریف عملکردی مراسمات مذهبی موثر در هویت بخشی فضاهای شهری معاصر

بسیاری از مراسمات دینی و مذهبی در اماکن عمومی و فضاهای شهری تعریف شده اند. در طول تاریخ با توسعه شهرهای اسلامی و به تبع آن خلق فضاهای شهری متنوع، شیوه های مختلفی برای تعریف مکان های عمومی بوجود آمد. در شهرهای ایرانی اسلامی نیز عملکردهای مرتبط با این آئین ها به همراه عوامل بومی و اقلیمی از جریان های اصلی پیدایش هسته مرکزی بافت های شهری بودند. صحن مساجد، بقعه ها، تکیه ها و میادین شهری به عنوان مکانی برای برگزاری مراسمات مختلف در ادوار گوناگون مشخص می گردیدند که عناصر معماری این بناها در زمینه احجام، نقوش و علائم، نشانه هایی هویت بخش در تکمیل تعاریف متعدد شهر اسلامی بودند. به دلیل ظهور فراگیر شیوه های هرسازی و معماری مدرن و پسامدرن در بافت، سیما، منظر و سازماندهی فضاهای شهری، لزوم بازنگری مفاهیم و خصوصیات کالبدی هویت بخش، عدم توجه و ویژگی های ارزشمند فرهنگی و خلا موجود در تعریف شهر با معیارهای اسلامی ایرانی، رویکرد ویژه به عناصر هویت بخش معماری و بالاخص فضاهای طراحی شده در مکان هایی عمومیی عملکردها و فعالیت های ارزشمند فرهنگی چون آئین های مذهبی ضروری به نظر می رسد. در شهرهای تاریخی ایران، بافت سنتی در صورت مرمت و احیاء هویت خود را تا حد زیادی حفظ می نماید اما بدلایل مختلف از جمله مهاجرپذیری، توسعه شهری در پیرامون و حاشیه بافت تاریخی اجتناب ناپذیر است. لذا مراسمات مذهبی در سایر نقاط شهر نیز مانند بافت تاریخی انجام می پذیرد که لازم است برای دستیابی به کیفیت مطلوب در این مراکز نیز به عناصر هویت بخش تاریخی شهر استناد گردد و با توجه به نیاز زمان با ارائه راهکارهای علمی و تجربی نسبت به گزینش متناسب عناصر به منظور هویت بخشی به فضاهای شهری اقدام گردد. لازم به ذکر است روش تحقیق به کار گرفته شده در این نوشتار از نوع توصیفی تحلیلی بوده و از روش های متداول کتابخانه ای و تحقیق میدانی بهره گرفته شده است.

کلیدواژه ها:

عملکرد ، مراسمات ، مذهب ، هویت ، فضای شهری