ابیانه و گویش آن /مرضیه صناعتی

  ابیانه و گویش آن     مرضیه صناعتی [1]     تاریخ دریافت: 15/10/90   تاریخ تصویب: 19/4/91     چکیده   گویش ابیانه­ای یکی از گویش­های مرکزی ایران به­شمار می­رود و مانند دیگر گویش­های مرکزی دارای ویژگی­های منحصربه فرد آوایی، صرفی (ساخت واژی) و نحوی است و در حوزه واژگان نیز نسبت به فارسی معیار، متفاوت و قابل بررسی است. در مقاله حاضر پس از مقدمه­ای کوتاه درباره ابیانه، به برخی از ویژگی­های آوایی، ساخت واژی و نحوی این گویش پرداخته می­شود. پس از تحلیل داده­های گویشی، مشاهده شد که یکی از ویژگی­های بارز و قابل تامل این گویش در مقایسه با فارسی معیار (تهرانی)، متفاوت بودن جای تکیه یا به عبارت دیگر جلوتر بودن آن است. بررسی فرایندهای دیگر از قبیل حذف آوای پایانی و تغییرات تاریخی چند آوا در مقایسه با فارسی میانه از جمله موارد دیگری است که به آن پرداخته شده است. هم چنین در حوزه ساخت واژه درباره تفاوت هایی از قبیل تمایز جنس مذکر و مونث ، شمار، صرف افعال لازم و متعدی، ضمایر متصل و منفصل، ترکیبات وصفی و اضافی نسبت به فارسی معیار بحث شده است. در حوزه نحو نیز تحلیلی در باب آرایش واژه­ها در انواع جملات مانند خبری (اسنادی و غیر اسنادی)، پرسشی (استفهامی و غیراستفهامی)، امری (مثبت و منفی) و جایگاه اجزای جمله در آنها و مبحث حروف اضافه به صورت پس­اضافه، نشانه مفعولی را و پیش­اضافه ارائه شده است.     واژه­های کلیدی : گویش ابیانه­ای، فرایند آوایی، فرایند صرفی، فرایند نحوی   [1] استادیار وعضو هیئت علمی پژوهشکده زبان­شناسی، کتیبه­ها و متون – سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ [e-mail]

کلیدواژه ها:

گویش ابیانه­ای ، فرایند آوایی ، فرایند صرفی ، فرایند نحوی