بررسی انتقادی مبانی مشروعیت مالکیت فکری (مورد مطالعه: گونه های مالکیت معنوی در ایران)

امروزه سرمایه فکری ناشی از نوآوری در موارد زیادی جایگاه مالکیت مادی اموال را گرفته و در حال گسترش نیز می باشد. مالکیت نسبتی اعتباری است بین شخصی که مالک نام دارد و شیء ای که مملوک نامیده می شود. بنابراین مالکیت که ریشه ای فطری دارد ، صرفا در عالم اعتبار تحقق می یابد. مالکیت به طورکلی،به دو نوع مادی و معنوی قابل تقسیم است.گاهی متعلق مالکیت یک شیء خارجی است؛ در این صورت آن را مالکیت مادی می نامند و گاهی متعلق آن معلول فکر است که مالکیت معنوی نامیده می شود. مالکیت معنوی یا غیرمادی، امتیازی است که موضوع آن آفرینش های فکری، خلاقیت، ابداع و نوآوری هایی است که درنتیجه ی تلاش پدیدآورنده ی آن در اختیار جامعه قرار می گیرد. با توجه به اینکه حجم وسیعی از حقوق مربوط به مالکیت معنوی است و نقض مالکیت های معنوی میتواند آسانتر از نقض حقوق مالکیت های عینی صورت پذیرد، شناسایی مالکیت و حقوق معنوی، در جهت حفظ و احترام به این حقوق و عدم نقض آنها ضرورت و اهمیت دارد و چون این نوع مالکیتها ملموس نیستند، ابهاماتی دارند که نیاز به بررسی دارد. در رابطه با حقوق مالکیت معنوی رویه ی واحدی وجود ندارد و اعتبار آن، محل بحث فقها و حقوقدانان معاصر می باشد. عدهای از فقها و حقوقدانان با در نظر داشتن ارزش آفرینش های فکری خواستار حمایت جدی از مالکین حقوق معنوی می باشند؛ در مقابل عده ای معتقدند که حمایت از مالکیت های معنوی مانعی جدی در برابر پیشرفت می تواند باشد. این پژوهش گونه های مالکیت غیرمادی و معنوی و فکری مورد تائید قوانین ایران بعد از انقلاب اسلامی، علیرغم بحثهای جدی در مشروعیت دینی آن با تکیه بر مستندات حکم حکومتی مجمع تشخیص مصلحت نظام و تصویب مجلس شورای اسلامی اشاره دارد.

کلیدواژه ها:

مالکیت فکری ، مالکیت ادبی ، مالکیت تجاری و صنعتی ، مشروعیت مالکیت ، کنوانسیون های بین المللی ، انقلاب اسلامی.