بافت های تاریخی و توسعه شهری پایدار

بافت های تاریخی حاصل سال ها تعامل جامعه انسانی با محیط طبیعی می باشند و گنجینه ای گرانبها از دستاوردهای همزیستی انسان و طبیعت را در خود گرد آورده اند. جریان صنعتی شدن جوامع انسانی همراه با حذف وابستگی انسان به محیط طبیعی و قدرت گرفتن تکنولوژی در عرصه حیات انسان، چهره شهرها و مسیر حیات و توسعه آنها را به کلی دگرگون ساخت. بافت های تاریخی بر مبنای نیازها، خواسته ها و آرمان های جامعه بشری و با بهره گیری از منابع طبیعی منطقه شکل گرفته و دگرگون شده اند و در این مسیر به فراخور منابع طبیعی و انسانی توسعه یافته اند، در اکثر شهرهای ایران مسیر توسعه متوازن بافت های تاریخی در روند صنعتی شدن به کلی متوقف شد. درنتیجه از یک طرف عرصه بافت های تاریخی با وجود ارزش های نهفته در کالبد فیزیکی و در شهر بدل شد و از « مسئله » حیات اجتماعی- اقتصادی جاری در آن به مرور حیات و پویایی خود را از دست داد و به عضوی دارای طرف دیگر فضاهای مورد نیاز زندگی جدید خارج از هسته تاریخی شهر شکل گرفتند و محدوده شهر را گسترش دادند. شهر جدید که با معیارهای جامعه صنعتی بنا شد، به دنبال پیاده کردن استاندارهای تکنولوژی جدید و سرعت بخشیدن به پیشرفت های صنعتی بود و روحیه انسانی و شرایط و منابع طبیعی را نادیده انگاشت، این روند تا آن جا ادامه یافت که انسان متوجه شد شهرهای جدید تهدیدی برای انسان و طبیعت به شمار می آیند؛ منابع طبیعی و روحیه انسانی را درون خود به نابودی می کشانند و علاوه بر آسیب رساندن به محیط زیست تهدیدی برای انسانیت به شمار می آیند. نجات این دو –انسان و طبیعت- رسالت انسان امروز و هدف توسعه پایدار می باشد. توسعه پایدار شهری می بایست تداوم توسعه متوازن بافت تاریخی آن بوده تا بتواند در مسیرتوسعه ضمن حفظ و تقویت منابع طبیعی به ارزش های فرهنگی نیز پای بند باشد. بدین منظور الویت و اهمیت شناخت و باززنده سازی بافت تاریخی در مسیر توسعه پایدار شهری از جنبه های گوناگون بررسی و نشان داده شده؛ بافت تاریخی به دلیل دارا بودن شاخص های پایداری چون: استفاده از مصالح بومی، بهره گیری از انرژی های طبیعی، تقویت منابع طبیعی و هدایت آن در جهت بهبود کیفیت زندگی، دارا بودن فضاهای شهری و عرصه حضور و مشارکت مردم، دارا بودن عرصه حرکت پیاده، رعایت مقیاس انسانی، بار خاطره جمعی، برانگیختن حس هویت و تعلق به مکان و... می تواند موتور محرک توسعه پایدار شهری بوده، محورهای توسعه پایدار را مشخص نموده و در صورت بازیافتن حیات و پویایی چون قلب تپنده پویایی را به درون شهر تسری دهد. باززنده سازی هسته تاریخی شهر هم چنین باعث بافت تاریخی، گامی مهم و « مسئله » تقویت پتانسیل های درونی شهر، فشردگی شهر و تقویت صنعت توریسم شده و علاوه بر حل اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار شهری می باشد.

کلیدواژه ها:

بافت تاریخی ، توسعه متوازن ، منابع طبیعی ، ارزش های فرهنگی ، شهر جدید ، مسئله ، تکنولوژی ، توسعه پایدار