مقایسه ی روش های متداول برآورد بار رسوب معلق رودخانه ی کرخه با روش برنامه ریزی بیان ژن

برآورد دبی بار رسوبات معلق رودخانه­ها به­دلیل تاثیرگذاری بر طراحی و مدیریت سازه­های آبی، در مهندسی آب، هیدرولیک و محیط زیست مهم می­باشد. تاکنون تلاش­های گوناگونی جهت برآورد دقیق بار رسوبات معلق توسط پژوهشگران انجام شده است که برای مثال می­توان به برقراری رابطه بین دبی جریان و دبی رسوب اشاره نمود. مشکل این روش، عدم قطعیت آن می­باشد. از این­رو، شماری از محققان به­روش­های هوشمند و الگوریتم­های تکاملی، روی آورده­اند. در پژوهش حاضر به­منظور پیش­بینی بار رسوب معلق ایستگاه­های هیدرومتری جلوگیر و پای­پل واقع در بالادست سد مخزنی کرخه، روش برنامه­ریزی بیان ژن مورد استفاده قرار گرفت و نتایج به دست آمده با نتایج روش­های منحنی سنجه رسوب و فائو مقایسه گردید. برای انجام این کار داده­های دبی جریان، دبی رسوب و ارتفاع باران دو ایستگاه بین سال­های 1390-1365 جمع­آوری شد. برای اجرای مدل برنامه­ریزی بیان ژن دو سناریو تعریف گردید. در سناریوی اول از اطلاعات دبی جریان و دبی رسوب ایستگاه­ها استفاده شد و در سناریوی دوم از اطلاعات ارتفاع باران حوضه ی آبریز نیز استفاده گردید. نتایج نشان داد سناریوی دوم عملکرد بهتری در مقایسه با سناریوی اول داشته است. همچنین، مقایسه ی نتایج اجرای این مدل در بخش آزمون سناریوی دوم نشان داد که این روش نسبت به روش­ منحنی سنجه رسوب، میزان خطای RMSE و MAEرا به­مقدار 91% و 94% برای ایستگاه هیدرومتری جلوگیر و 60% و 71% برای ایستگاه هیدرومتری پای­پل کاهش داده است. مقایسه همین نتایج با روش فائو نیز نشان دهنده ی کاهش خطای RMSE و MAE به­میزان 92% و 96% برای ایستگاه هیدرومتری جلوگیر و 85% و 95% برای ایستگاه هیدرومتری پای­پل می­باشد.     

کلیدواژه ها:

ایستگاه هیدرومتری پای پل ، ایستگاه هیدرومتری جلوگیر ، بار رسوب معلق ، برنامه ریزی بیان ژن ، رودخانه ی کرخه