سلامت معنوی و خودمراقبتی در ایران ( مطالعه مروری )

مقدمه: خودمراقبتی، فعالیتی است که فرد از علم و توانایی و آگاهی خود استفاده می کند تا با اتکا بر خود و به طور مستقل از سلامت خویش مراقبت نماید. در خودمراقبتی هر فرد باید سبک زندگی سالمی را اتخاذ نماید. سلامت معنوی از ابعاد مهم سلامتی انسان است که ارتباط هماهنگ و یکپارچه را بین نیروهای داخلی فراهم می کند و با ویژگی های ثبات در زندگی، صلح، تناسب و هماهنگی،احساس ارتباط نزدیک با خویشتن، خدا، جامعه و محیط مشخص می شود. این مطالعه باهدف بررسی مطالعات انجام شده درباره خودمراقبتی و سلامت معنوی و گروه های هدفی که سهم بیشتری از مطالعات به آن ها اختصاص داده شده و خلاءهایی که در این باب وجود دارد صورت پذیرفته است. روش کار: مقالات این مطالعه مروری با جستجوی پایگاه های اطلاعاتی نظیر: Google Scholar, SID, Magiran, PubMed و… با استفاده از کلمات کلیدی فارسی و انگلیسی از قبیل:خودمراقبتی، سلامت معنوی،خودمراقبتی معنوی که از سال 1390 تا 1397 چاپ شده بود مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات مروری و کیفی و کارآزمایی های بالینی از مطالعه خارج شدند و همچنین مطالعاتی با عنوان رهبری معنوی و هوش معنوی نیز از مطالعه خارج شدند. از 150 مقاله یافت شده، 46مقاله مرتبط، انتخاب شد. یافته ها: 46 مقاله انتخاب شده با موضوع سلامت معنوی در گروه های هدف مختلف شامل 1- پرستاران 2-کارمندان 3-دانشجویان 4-بیماران و 4-بیماران سرطانی است که 26درصد مطالعات مربوط به پرستاران،13درصد کارمندان، 26 درصد دانشجویان و 19.7درصد بیماران، و 15.3 درصد بیماران سرطانی می باشد. گروه هدفی که بیشتر مطالعات مراقبت معنوی و سلامت معنوی درباره آن ها انجام شده پرستاران و دانشجویان می باشند که با توجه به نقش والا و ارزشمند این عزیزان در روند درمان بیماران و اثر بخشی افراد دانشجو بعد از اتمام تحصیل و سلامت معنوی خود این افراد موضوع پراهمیتی است.با توجه به گستردگی حوزه خودمراقبتی در تمام حیطه های سلامت جسمی و اجتماعی و معنوی در عموم مطالعات انجام شده همه مطالعاتی که به جنبه ای از جنبه های سلامت با ابعاد چهارگانه پرداخته شده وارد مطالعه شد.و در اکثر مطالعات انجام شده ارتباط مثبت و معنا داری بین عناوین و متغیرهای مورد مطالعه و سلامت معنوی وجود داشت.(p<0/05). نتیجه گیری: مطالعات خوبی در زمینه سلامت معنوی در بیماران،بیماران سرطانی، و پرستاران و کارمندان و دانشجویان صورت گرفته است. و در همه مطالعه ها پیشنهاد لزوم رسیدگی و توجه بیشتر به سلامت معنوی بیان شده است. اما نکته و خلائی که مشاهده می شود دستورالعمل و برنامه های و راهکار اجرایی و عملیاتی و مهارتی برای افزایش و ارتقا سلامت معنوی افراد در نظر گرفته نشده است. که پیشنهاد می شود مطالعاتی در باب سلامت معنوی و افزایش معنویت طبق آموزه های دینی و اسلامی با رویکردی مهارتی و کاربردی در اولویت موضوعات پژوهشی در عرصه سلامت معنوی قرار گیرد.