حادثه محوری و هدف محوری در دو ترکیب بند عاشورایی (مقایسه ساختار بلاغی و محتوای دوازده بند محتشم و چهارده بند قزوه)

     ادبیات پایداری در معنی عام، به ادبیاتی گفته­می­شود که نوعی مقاومت در برابر هجوم های فکری، سیاسی، فرهنگی و نظامی را القامی­کند. در این ­صورت، ادبیات عاشورایی را باید از برترین و زیباترین نوع ادبیات ­پایداری دانست.      در این پژوهش از میان اشعار عاشورایی، دو ترکیب­بند محتشم­ کاشانی و علیرضا قزوه، از نظر صورت و محتوا با یکدیگر مقایسه ­شده­است. بررسی ویژگی­های این اشعار نشان­ می­دهد؛ محتشم با بیان جزئیات حوادث، گویی به ذکر مصیبت و نوحه­خوانی می پردازد و تحریک احساسات و عواطف در آن­ غلبه دارد؛ به­نحوی که می­توان این­گونه اشعار را حادثه­محور دانست. ویژگی­های شعر او هم از نظر شکل و صورت در قافیه و ردیف­ و هم واژه­ها و مفاهیم آنها، به شیوه­ای ­است که با تداعی کردن حالت حزن و اندوه و گاهی با ایجاد صوت و آهنگی متناسب با آن در الفاظ، بتواند هدف شاعر را محقق کند. اما قزوه ضمن خلق شعری حماسی و پرشور، بیشتر اهداف و نتایج آن واقعه را بیان کرده و درباره عوامل ایجاد آن صحبت­­ می­کند و آن را بستری برای بیان مفاهیم آزادگی، دفاع از حق و مقاومت در برابر ظلم قرار می­دهد؛ بنابراین، این دسته از سروده ها را می توان هدف­محور دانست. در سطح ساختار، قوافی، ردیف­ها و واژه­گزینی­های او همه در راستای همین هدف انتخاب­ شده­است. مضامین شعر او نیز از این واقعه به عنوان یک انقلاب عظیم خبر می­دهد.  

کلیدواژه ها:

ادبیات پایداری ، شعر متعهد ، ترکیب­بند عاشورایی ، محتشم ، قزوه