بررسی تولید ترکیبات فرار با استفاده از کشت درون شیشه ای قطعه گرهی گیاه آویشن باغی یا Thymus vulgaris L.

آویشن باغی از جمله گیاهان دارویی پرمصرف میباشد که عمده خواص دارویی آن مربوط به دو ترکیب تیمول و کارواکرول میباشد. در این تحقیق تاثیر تنظیم کننده های رشد گیاهی شامل سیتوکینین های بنزیل آدنین (BA)، کینتین (KIN) و تیدیازورون (TDZ) به همراه اکسین اندول -3 بوتیریک اسید (IBA) درغلظت 1 میلیگرم بر لیتر بر تولید وزن تر و خشک، درصد ریشهدهی و تولید ترکیبات فرار در گیاهچه های حاصل از کشت درون شیشه ای قطعه گرهی گیاه آویشن باغی مورد بررسی قرار گرفت. محیط کشت پایه موراشیک و اسکوگ (فاقد تیمار هورمونی) به عنوان تیمار شاهد یا کنترل در نظر گرفته شد و قطعه گرهی ساقه به عنوان ریزنمونه مورد استفاده قرار گرفت. اسانس مربوط به گیاهچه های هر تیمار هورمونی با استفاده از محلول الکلی ان-هگزان (n-Hexane) عصاره گیری شد و آنالیز با کمک دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به شناساگر (GC-MS) MS انجام گرفت. مطابق با نتایج این تحقیق بیشترین میزان تولید وزن تر با مقدار 529 ± 44/3) میلیگرم) و وزن خشک با مقدار 2/2)39/9± میلیگرم) از گیاهچه های کشت شده در محیط تیمار شده با هورمون تیدیازورون به دست آمد و در گیاهچه های رشد یافته درمحیط کشت کنترل (شاهد) و تیمار هورمونی اندول -3بوتیریک اسید %100 ریشه دهی مشاهده گردید. بر پایه داده های دستگاه GC-MS در اسانس گیاهچه های رشدیافته تحت تاثیر تیمارهای متفاوت، 10 ترکیب مختلف شناسایی شد. بیشترین مقدار تولید تیمول (%75/3) در محیط کشت تیمار شده با هورمون اندول -3 بوتیریک اسید به دست آمد درحالی که بیشترین میزان تولید کارواکرول (%85/3) از گیاهچه های حاصل از تیمار هورمونی بنزیل آدنین حاصل شد. به طور کلی این تحقیق نشان داد تنظیم کننده های رشد گیاهی میتوانند به طور معنیداری هم بر شاخصهای رشد و هم بر کمیت و کیفیت ترکیبات روغن های فرار تولید شده توسط گیاهچه های آویشن باغی تاثیر گذار باشند.

کلیدواژه ها:

آویشن باغی ، کشت درون شیشه ای ، ترکیبات فرار ، تیمول ، کارواکرول ، تنظیم کننده رشد گیاهی