بررسی تحلیلی استقرائی اهم قواعد دانش وجوه و نظائر

دانش وجوه و نظائر یکی از دانش های مهمی است که زیرشاخه دانش تفسیر شمرده می شود و به تحلیل معناشناختی واژگان قرآنی نظیر همدیگر می پردازد. در طول تاریخ علوم قرآنی، کتاب های گوناگونی در موضوع دانش وجوه و نظائر به رشته تحریر درآمده است. نویسندگان این آثار، در تحلیل های معناشناختی واژگان قرآنی از قواعد گوناگون تفسیری بهره جسته اند، ولی جز در موارد بسیار اندک، هیچ یک،  قواعد این دانش را به صورت جداگانه بیان نکرده و مورد بررسی قرار نداده اند. ضرورت تحلیل و واکاوی قواعد دانش وجوه و نظائر، از آن روست که می تواند زمینه را برای تحلیل های معناشناختی منطقی و نظام مند از واژگان قرآنی نظیر هم، فراهم آورد و از این رهگذر، مفسران را در پرده برداری از مدلول مطابقی و موضوع له یا مدلول التزامی و مستعمل فیه واژگان نظایر یاری رساند. در جستار حاضر، با شیوه توصیفی- تحلیلی و با روش استقرائی، برخی از مهم ترین قواعد دانش وجوه و نظائر با رجوع به برخی از مهم ترین آثار، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در پایان، قواعد مرتبط با دانش  وجوه و نظایر نیز در دو دسته درون متنی (قاعده منع ترادف، قواعد بلاغی، سیاق، وضع الفاظ برای روح معنا و قاعده شناخت اشیاء با اضدادش) و برون متنی (مانند تطور لغت و اسباب نزول) استخراج گردیده است.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، تفسیر قرآن ، مفردات قرآنی ، قواعد قرآنی ، وجوه و نظائر