تاثیر تغییر اقلیم بر روی دبی حداکثر روزانه تحت شرایط عدم قطعیت (حوضه دینور استان کرمانشاه)

سابقه و هدف: پژوهش های مختلفی در ارتباط با تغییرات پارامترهای اقلیمی و هیدرولوژیکی انجام شده است اما توجه به پدیده تغییر اقلیم و تاثیر آن بر منابع آب از اهمیت بالایی برخوردار می باشد که در کشور کمتر به آن پرداخته شده است. هدف این پژوهش پیش بینی متغیرهای هواشناسی در شرایط تغییر اقلیم بر پایه مدل ها و سناریوهای مختلف در دو دوره آتی و مقایسه آن با دوره پایه و همچنین پیش بینی تاثیر این پدیده بر دبی وحجم رواناب حوضه دینور کرمانشاه با در نظر گرفتن عدم قطعیت مربوطه می باشد. مواد و روش ها: خروجی 6 مدل جفت شده گردش عمومی جو شاملGFCM21، HADCM3، INCM3،IPCM4 ،MPEH5و NCCCSM تحت سناریوهای انتشار گازهای گلخانه ای شامل A1B، A2 و B1 با استفاده از نرم افزار LARS-WG ریزمقیاس شدند. برای تعیین دقت مدل ها و سناریوها، داده های دما و بارش مشاهداتی با داده های دما و بارش مدل ها و سناریوهای موجود در پایگاه کانادا در دوره پایه مورد ارزیابی قرار گرفت و روش وزن دهی برای بررسی عدم قطعیت مدل ها و سناریوها بکار گرفته شد. سپس با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل ها و سناریوها، متغیرهای دوره های آتی (2034-2011) و (2069-2046) پیش بینی شد و با دوره پایه (2010-1987) مقایسه گردید. پس از ریزمقیاس نمایی متغیرهای اقلیمی برای شبیه سازی رواناب در دوره های آتی، مدل بارش رواناب IHACRES انتخاب و پس از واسنجی و صحت سنجی برای پیش بینی دبی و حجم رواناب مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد دمای حوضه دینور در دوره 2034-2011 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 72/1 ، 55/1 و 39/1 درجه سانتی گراد و در دوره 2069-2046 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 27/3 ، 88/2 و 26/2 درجه سانتی گراد نسبت به دوره پایه افزایش می یابد. همچنین تغییرات بارش حوضه در دوره 2034-2011 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 22/15 ، 94/17 و 27/23 میلی متر و در دوره 2069-2046 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 4/35- ، 97/7 و 58/2 میلی متر نسبت به دوره پایه خواهد بود. مقدار دبی متوسط و نیز حجم رواناب در دوره های آتی به جز سناریو A1B در دوره 2069-2046، در باقی دوره ها تحت سناریوهای مختلف افزایشی بوده اما رژیم دبی های حداکثر این حوضه در دوره های آتی به گونه ای است که نسبت به دوره مشاهده ای تعدیل یافته است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل منحنی های دبی فرکانس با احتمالات مختلف نشان داد در برخی ماهها دبی های مورد نظر در احتمالات وقوع مختلف کاهش داشته است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد در دوره های آتی مقدار دما و بارندگی پیش بینی شده افزایش می یابد به طوری که افزایش دما در دوره دوم بیشتر از دوره اول و افزایش بارندگی در دوره اول بیشتر از دوره دوم خواهد بود. همچنین مقدار دبی دوره های آتی افزایش می یابد به طوری که میزان افزایش دبی در دوره اول بیشتر از دوره دوم است، و میزان حجم تولیدی رواناب نیز در دوره اول بیشتر از دوره دوم و در هر دو دوره بیشتر از دوره پایه به دست آمد. از طرفی میزان دبی حداکثر روزانه در دوره های آتی کمتر شده به طوری که میزان کاهش دبی حداکثر در دوره دوم بیشتر از دوره اول است. نتایج منحنی های دبی فرکانس نیز نشان داد در صورت عدم ذخیره آب، منطقه با مشکل تامین نیاز مصارف کشاورزی و شرب و صنعت مواجه خواهد شد.

کلیدواژه ها:

تغییر اقلیم ، مدل های AOGCM ، سناریو انتشار ، LARS-WG ، IHACRES