تاثیر مدیریت های زراعی مختلف بر برخی شاخص های شیمیایی و بیولوژیکی سلامت خاک

سابقه و هدف: سلامت خاک یکی از عوامل تامین کننده امنیت غذایی و تصمین سلامت عمومی و تسریع کننده دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار می باشد. مدیریت های زراعی مختلف تاثیرات متفاوتی بر شاخص های کیفی خاک می گذارند.یکی از عوامل موثر بر شاخص های سلامت خاک، مدیریت های زراعی است. مدیریت های زراعی شامل مدیریت بقایا، سیستم تک کشتی و تناوب زراعی است اعمال هر یک از مدیریت های زراعی تاثیرات مختلفی بر شاخص های کیفیت خاک می گذارد. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مدیریت های زراعی مختلف بر برخی شاخص های شیمیایی و بیولوژیکی سلامت خاک انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضردر مزرعه آزمایشی شماره دو دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. در این تحقیق تاثیرمدیریت های زراعی شامل سیستم تک کشتی گندم،تناوب گندم-ماش ومدیریت بقایا بر برخی از شاخص های ارزیابی سلامت خاک (پ.هاش، شوری، تنفس میکروبی، مواد آلی، کربن فعال، نیتروژن کل، مقدار قابل دسترس عناصرفسفر، پتاسیم، آهن، روی ومنگنز) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور سه مزرعه با سابقه مدیریت های زراعی مختلف شامل سیستم تک کشتی گندم، تناوب گندم- ماش و مدیریت بقایای گیاهی بررسی شدند. آزمایش درقالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرارصورت گرفت. هم چنین آزمون مقایسه میانگین ها به روش آزمون چند دامنه ای دانکن انجام گرفت. یافته ها: نتایج تجزیه وتحلیل واریانس نشان داد که نوع مدیریت زراعی بر مقدار پ.هاش، شوری خاک، مواد آلی خاک، تنفس میکروبی و کربن فعال خاک ، عناصر کم مصرف و پر مصرف خاک در سطح احتمال 01/0 تاثیر معنی دار داشت. نتایج مقایسه میانگین اثر نوع مدیریت زراعی بر پ.هاش و شوری خاک نشان داد که روش مدیریت زراعی تک کشتی منجر به افزایش معنی دار پ.هاش (29/7) و شوری خاک (54/3 دسی زیمنس بر متر) شد. کاربرد بقایای گیاهی نسبت به تناوب زراعی و مدیریت تک کشتی باعث افزایش مواد آلی خاک، تنفس میکروبی خاک و کربن فعال خاک شد. هم چنین مقادیر این صفات در سیستم تناوب زراعی بیشتر از روش مدیریت تک کشتی بود. بیشترین و کمترین مقدار آهن ، روی و منگنز به ترتیب در مدیریت زراعی بقایا و تک کشتی مشاهده شد. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که پ.هاش، شوری، تنفس میکروبی، مواد آلی، کربن فعال، نیتروژن کل، مقدار قابل دسترس عناصرفسفر، پتاسیم، آهن، روی ومنگنز می توانند به عنوان شاخص های سلامت خاک برای ارزیابی و مقایسه مدیریت های مختلف زراعی استفاده شوند. کاربرد بقایای گیاهی نسبت به تناوب زراعی و مدیریت تک کشتی باعث افزایش میزان مواد آلی خاک، تنفس میکروبی خاک و کربن فعال خاک شد.هم چنین مقادیر این ویژگی ها در سیستم تناوب زراعی بیشتر از روش مدیریت تک کشتی بود. از آن جایی که بقایای گیاهی منبع غنی از عناصر پرمصرف و کم مصرف هستند، می توانند به عنوان منبع مناسبی جایگزین کودهای شیمیایی مورد استفاده شوند. به طور کلی نتایج نشان داد که مدیریت بقایای گیاهی سبب بهبود ویژگی های شیمیایی و بیولوژیکی سلامت خاک شد.

کلیدواژه ها:

سلامت خاک ، تناوب ، مدیریت بقایا ، سیستم تک کشتی