مقایسه ی کارایی مدل RUSLE و EPM در برآورد فرسایش خاک و میزان رسوب دهی براساس منحنی سنجه رسوب (مطالعه موردی: حوضه ی آبخیز جاسک-گابریک)

فرسایش خاک یکی از مشکلات محیطی است که تهدیدی برای منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست به شمار می آید. ارزیابی کمی و کیفی فرسایش خاک با استفاده از مدل های برآورد فرسایش و رسوب، یکی از راهکارهایی است که از طریق آن می توان فرسایش خاک را تا حدودی کنترل و مقدار آن را به حداقل رساند. هدف از این پژوهش ارزیابی کارآیی مدل های RUSLE و EPM در برآورد فرسایش و رسوب حوضه ی آبخیز جاسک- گابریک است. در این راستا، از عوامل موثر بر فرسایش شامل فرسایندگی باران، فرسایش پذیری خاک، توپوگرافی و پوشش گیاهی و هم­چنین ضرایب شدت فرسایش، حساسیت سنگ و خاک به فرسایش، استفاده از زمین یا کاربری زمین، شیب متوسط حوضه به درصد مورد استفاده در مدل های یاد شده بهره­ گرفته شد و در نهایت مقدار فرسایش و رسوب تولید شده با توجه به مدل های ارائه شده محاسبه و با مقدار مشاهده شده در ایستگاه رسوب سنجی گابریک مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان می دهد که میزان رسوب برآوردی مدلRUSLE ، 30745 تن در هکتار در سال و در روش EPM، 6/10541 تن در هکتار در سال برآورد گردید که با توجه به نزدیک تر بودن مقدار برآوردی RUSLE به مقدار رسوب مشاهده ای (42414 تن در هکتار در سال) کارآیی مدل RUSLE در برآورد رسوب منطقه ی مورد مطالعه بیش تر است. در نهایت توصیه می شود، برای فازهای اولیه مطالعات توجیهی، اجمالی و شناسایی از مدل  EPM و برای مطالعات تفضیلی و دقیق تر برآورد میزان فرسایش و رسوب حوضه از روش RUSLE بهره بود.

کلیدواژه ها:

RUSLE ، EPM ، راستی آزمایی ، حوضه ی آبخیز جاسک- گابریک