مبانی و روش های تفسیری و نقش آن در تبیین مفهوم توحید

قرآن کریم از منظر جمیع فرق اسلامی به عنوان مصدر اساسی تقریر عقاید کلامی و عقیدتی مطرح است؛ در پژوهش حاضر با محور قرار دادن مبحث توحید به عنوان مهم ترین مسیله مطرح در مبانی عقیدتی اسلامی به تحلیل تاثیر مبانی و روش های تفسیری در این حوزه پرداخته شده است. منهج ما در این نوشتار پرداختن به نقش و کارکرد مبانی صدوری و دلالی تفسیر و روش های تفسیری در تبیین مفهوم توحید است. نگاه متمایز به وحی قرآنی با ارایه صبغه بشری و غیر الهی از ماهیت الفاظ و معانی آن نقطه عطف مبانی تفسیری جریان هرمنوتیک بوده که مستقیما بر تلقی این جریان از جوانب مختلف مفهوم توحید مٶثر بوده است. در حوزه مبانی دلالی تاکید بر استقلال دلالی قرآن کریم در بین علماء فریقین بعضا سبب گرایش به نظرگاه های سلف گرایانه را در حوزه توحید عملی شده است؛ روش تفسیری روایی در حوزه سنی آن در جریان سلفیه نمود یافته و با تکیه بر روایات ضعیف به تجسیم و تشبیه گرایی در حوزه توحید صفاتی دامن زده است. رویکرد روایتگری در حوزه شیعی نیز با مخدوش نمودن استقلال دلالی قرآن به تاویل و باطن گرایی در حوزه توحید انجامیده است. حضور پررنگ تفاسیر تاویل گرایانه و تمثیل گونه در روش تفسیر فلسفی و توجه به قرآن کریم به عنوان محصولی ادبی و فرهنگی در روش تفسیری ادبی نیز اثرات سویی در تلقی اصحاب این دو جریان در حوزه توحید صفاتی داشته است.

کلیدواژه ها:

تفسیر ، توحید ، روش های تفسیری ، مبانی تفسیری