منطق سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه

جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه به جهت موقعیت منحصر به فرد خود از اهمیت فوق العادهای برخوردار است و تاریخ تحولات خاورمیانه در دهه های اخیر نشان می دهد که تامین امنیت و ثبات، مهم ترین اولویت سیاست خارجی ج. ا. ایران بوده است. در نیم قرن گذشته در راستای تحقق سیاست خارجی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای، ترتیبات امنیتی متعددی در منطقه به اجرا درآمده است که هر کدام به دلیل عدم توجه به برخی از مولفه های مهم در خاورمیانه با شکست مواجه شده است. در واقع تا بهحال هر الگویی که برای تامین منافع قدرت های بزرگ و در راستای سیاست خارجی آنها طراحی شده و در جهت نادیده گرفتن نقش برخی از قدرت های منطقه ای بوده در عمل موفقیتی به همراه نداشته است. در این رابطه، طراحی و ایجاد الگوی های سیاسی - امنیتی برای منطقه خاورمیانه باید علاوه بر در نظرگرفتن ساختار بومی منطقه شامل همکاری های چند جانبه و منطقه ای میان کشورهای خاورمیانه باشد و به ویژه بر ایفای نقش موثر قدرت های منطقه و تعامل سازنده آنها با یکدیگر در تامین امنیت و منافع تاکید شود.همچنین موفقیت هر طرحی برای امنیت سازی در منطقه خاورمیانه بستگی زیادی به هماهنگی و تعامل بیشتر میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای دارد. از سوی دیگر چگونگی و نقش قدرت های خاورمیانه ای در برقراری ثبات و امنیت نیز باید مدنظر قرار گیرد. در این خصوص، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای دارای جایگاه مهمی در ایجاد امنیت در خاورمیانه برخوردار است و می تواند با بکارگیری یک منطق صحیح و حساب شده در سیاست خارجی خود در تعامل سازنده با دیگر کشورهای منطقه نقش محوری در برقراری ثبات وحل بحران های دیرینه ایفا کند. با توجه به نگاه خاص تصمیم گیران و دولتمردان کشور به سیاست خارجی ج. ا. ایران در خاورمیانه، اغلب دیدگاه ها طی ادوار گذشته با توجه به جابجایی قدرت و تغییرات ایجاد شده در کشور، منطقه و نظام بین الملل متحول گردیده و هر گروه و جناح خاص از دید خود به مسایل منطقه ای پرداخته اند.

کلیدواژه ها:

سیاست خارجی ج. ا. ا ، خاورمیانه ، سازه انگاری ، گفتمان انقلاب اسلامی