کنکاشی بر نبوغ معماران در نگه داشت کارکردی و کالبدی بازار تبریز

یکی از ساختارهای هویت بخش به سیماری کالبدی شهر تبریز، مجموعه تاریخی بازار آن است. این مجموعه علیرغم اینکه در زمره آثار فاخر معماری ایران و جهان قرار دارد، تاکنون از بررسی های کافی در زمینه پایداری ساختار معماری و کارکردی آن متاثر از سرمایه های اجتماعی و سازمندی مهرازی بی نصیب بوده است. در نوشتار حاضر، که برآمده از پژوهشی مستقل به منظور تبیین تاثیر عوامل زمینه ساز در پایداری اجتماعی و به طبع آن پایداری ساختاری است: به برخی از خلاء های علمی موجود در این زمینه با طرح دو پرسش پاسخ داده شده است: چه پارامترهایی بر پایداری کارکردی و کالبدی بازار تبریز به عنوان زاده و بازتابی از فرهنگ اجتماعی در ساختار اصلی شهر توانسته اند تاثیر گذار باشند در وضع فعلی هنجار کارکردی و کالبدی بازار تبریز منتج از چه اراده هایی می باشد از آنجایی که این پرسش ها، در بستر تاریخی مطرح شده، از روش توصیفی- اجتماعی شهر همچنین بدلیل موقعیت استراتژیک شهر (قرارگیری در مسیر جاده ابریشم به عنوان دروازه اروپا) و با احداث فضاهایی ساده که برای برپایی بازار لازم بود، بنا نهاده شد. در این مقاله نتیجه می شود، نبوغ بشر در طراحی عناصر محیطی (environment) بازار تبریز و عناصر برپا دارنده سازه ای، عامل متمایز کننده آن از سایر بازارهای شهرهای ایران می باشد. این ویژگی منجر به عمق و شدت تاثیر این بازار در حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی در سطوح مختلف محلی، ملی و بین المللی و پایداری این کارکردها تا زمان معاصر می باشد. موضوعی که خود جلوه ای ممتاز از خرد و انعطاف پذیری معماری ایرانی است.

کلیدواژه ها:

مجموعه تاریخی بازار تبریز ، تبریز ، سرمایه های اجتماعی ، پایداری معماری ، پایداری محیطی