پهنه بندی اقلیمی-زراعی و امکان سنجی کشت پاییزه چغندرقند در استان های خراسان رضوی و جنوبی

کشت پاییزه چغندرقند از نظر اقتصادی و کارآیی مصرف آب مزیت بیشتری نسبت به کشت بهاره آن دارد. کشت چغندرقند در استان های خراسان رضوی و جنوبی فقط به صورت بهاره انجام می شود، از این رو امکان سنجی کشت پاییزه چغندرقند در این مناطق ضرورت داشت. بهترین و کم هزینه ترین روش جهت شناسایی مناطق مستعد، استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی است. بدین منظور عناصر اقلیمی دما و بارش این استان ها جمع آوری گردید. سپس احتمال وقوع واحدهای حرارتی تجمعی، شاخص قابلیت تولید زیست توده، ساعات بهاره شدن، یخ زدگی، بارندگی و طول روز برای هر ایستگاه محاسبه گردید. لایه های شیب و ارتفاع مناطق از مدل رقومی ارتفاع استخراج گردید. سپس نقشه پهنه بندی لایه های موثر و هم‎چنین نقشه نهایی با استفاده از روش سلسله مراتبی در محیط ARC GIS تهیه گردید. نتایج نشان داد که در بسیاری از مناطق خراسان رضوی و نواحی مرکزی خراسان جنوبی احتمال ساقه وری بوته های چغندرقند وجود دارد. تنها در مناطق جنوب غربی استان خراسان جنوبی مجموع ساعات بهاره شدن کمتر از مقدار مورد نیاز چغندرقند می باشد. گرچه بارش کمتر از 50 میلی‎متر در طول فصل زراعی در مناطق جنوبی استان خراسان جنوبی مزیت این کاشت را در این مناطق کاهش می دهد. بیشتر مناطقی که بارش بیش از 190 میلی‎متر دارند با خطر یخ زدگی، عدم دریافت درجه روز رشد (GDD) مناسب و بهاره شدن مواجه می باشند. بر اساس نقشه نهایی پهنه بندی 90/4 درصد اراضی زراعی این استان ها بسیار مناسب، 74/16 درصد مناسب، 98/47 درصد متوسط و 38/30 درصد نامناسب برای کاشت پاییزه چغندرقند تخمین گردید.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی اقلیمی ، چغندرقند ، خراسان رضوی و جنوبی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، کاشت پاییزه