بررسی ابعاد جرم شناختی و حقوقی با تشریع فریضه امر به معروف و نهی از منکر

امر به خوبی ها و نهی از بدی ها دو اصل پذیرفته شده همه اقوام و ملل مختلف در طول تاریخ زندگی انسان ها بوده است؛ زیرا این دو اصل در بردارنده منافع انسان ها و منطبق با عقل و فطرت اند. از آن جا که افراد یک جامعه سالم مانند اعضای بدن، در راه زندگی اجتماعی و ایجاد حیات صحیح انسانی سهیم و شریک می باشند و هیچ یک از آن ها نمی توانند در برابر قوت ها و کاستی های جامعه بی تفاوت باشند، لذا مسئله نظارت همگانی، امر به معروف و نهی از منکر، برای جلوگیری از فساد و سوق دادن جامعه به سوی اصلاح ضرورت می یابد. آن چه امروزه بر اهمیت این وظیفه شرعی می افزاید، تحول مفهوم شهروندی، توسعه ملی، امنیت انسانی و اجتماعی است. امروزه شهروند حق مدار که لازمه تآمین امنیت وی رهایی از ترس و نیاز به مشارکت فعالانه در امور جامعه است، به جای شهروند صرفآ تکلیف مدار نشسته است. مسئولیت پذیری فعالانه و داوطلبانه شهروند آگاه رکن اصلی تآمین امنیت انسانی، اجتماعی و توسعه پایدار ملی در دنیای کنونی می باشد. امر به معروف و نهی از منکر، مهم ترین بستر سیاسی اجتماعی است که این امر را محقق می سازد . بحث و گفتگو درباره داوری های اخلاقی و ارزشی انسان در پاسخ به این که باید چه انجام دهد و به چه کاری مبادرت نورزد عمری به درازای زندگانی بشر دارد بخش مهمی از فلسفه اخلاق و حکمت عملی را در تاریخ اندیشه بشر همین بحث به خود اختصاص داده است. دغدغه و دل نگرانی هر انسان در تمامی لحظات زندگی خود این است که درست را از نادرست تمیز دهد و باید و نباید زندگانی خویش را بشناسد و راه خویش را از میان هزار راه هایی که در برابر او دام و دامن گسترانیده بیابد این از آن روست که انسان موجودی است که باید انتخاب گر به دنیا بیاید انتخاب گر بزرگ شود انتخاب گر زندگی کند، انتخاب گر به راه فساد برود انتخاب گر به راه اصلاح برود و این خود طرح کلی جامعه اسلامی و چهارچوب اعمال قدرت حکومت اسلامی را تعیین می کند چرا که تا لحظه مرگ هرگز نباید زمینه انتخاب از دست انسان گرفته شود و در نتیجه نظام اجتماعی و اقتصادی اسلام را نظام تربیتی اسلام را نظام کیفر و مجازات و حقوق جزایی اسلام را نظام مدنی و حقوق مدنی و اداری اسلام را همه را باید پس از توجه به این اصل شناخت. هر جا انسان از انتخاب گری بیفتد دیگر انسان نیست اما اسباب و عواملی هستند که همواره این انتخاب گری را مورد تهدید قرار می دهند، انسان اسلام نه زیر ضربات تازیانه تبلیغات شهوت انگیز انتخاب گری اش را از دست می دهد و نه زیر ضربات کشنده فقر و ناداری و ضربات مهلک اقتصادی و اینجاست که نقش سازنده و حیاتی اصل فراموش شده و یا آمیخته با فهمی تنگ نظرانه و محدود امر به معروف و نهی از منکر روشن می شود. واداشتن به پسندیده ( بدون تحمیل ) و بازداشتن از ناپسند ( به دور از تجسس و تفحص غیر اخلاقی ) ضامن بقای سلامت جامعه اسلامی است. ( بهشتی، 1380، 178-177) امر به معروف و نهی از منکر در واقع یک پوشش اجتماعی برای محافظت جمعیت است زیرا اگر امر به معروف و نهی از منکر نباشد عوامل مختلفی که دشمن بقای وحدت اجتماعی هستند، ریشه های اجتماع را می خورند و آن را از هم متلاشی می سازند بنابراین حفظ وحدت اجتماعی بدون نظارت عمومی ممکن نیست.

کلیدواژه ها:

امر به معروف و نهی از منکر ، قانون ، ابعاد جرم شناختی ، قانون مجازات اسلامی ، وحدت اجتماعی