اثرتنش کم آبی و قارچ های میکوریزی Rhizophagus intraradices و Funneliformis mosseae برخصوصیات رشدی و جذب برخی عناصر در عدس

سابقه و هدف: کمبود آب یکی از عوامل محدودکننده ی تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک است. در سال های اخیر ریزسازواره های مفید به عنوان یکی از راه کارهای کاهش اثرات تنش خشکی و افزایش تولید محصول در کشاورزی پایدار ارزیابی شده اند. بنابراین این پژوهش با هدف ارزیابی تاثیر قارچ های میکوریزی بر رشد و جذب برخی عناصر گیاه عدس (رقم بیله سوار) تحت تنش شرایط کم آبی انجام گرفت.مواد و روش ها: آزمایشی در آرایش فاکتوریل به صورت طرح کامل تصادفی شامل دو فاکتور، تنش رطوبتی در چهار سطح (20%، 40%، 60% و 80% رطوبت قابل دسترس) و فاکتور دوم نوع قارچ میکوریزی در چهار سطح Rhizophagus intraradices و Funneliformis mosseae، مخلوط دو گونه و شاهد در اتاقک های رشد در گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تهران طراحی و در سال 1393 انجام گرفت. پس از طی دوره ی رشد، صفات رشدی شامل ماده ی خشک شاخساره، وزن خشک ریشه، تعداد غلاف، کلروفیل برگ، کلنیزاسیون ریشه، ارتفاع گیاه و عناصر N, P, K, Fe, Zn در شاخساره اندازه گیری شد. و تجزیه تحلیل آماری داده ها با نرم افزارSAS و مقایسه ی میانگین داده ها با آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح پنج درصد انجام گرفت.یافته ها : نتایج نشان داد در اثر تنش کم آبی تمام صفات گیاهی اندازه گیری شده کاهش یافت به طوری که ماده ی خشک شاخساره، وزن خشک ریشه، تعداد غلاف، شاخص کلروفیل برگ، کلنیزاسیون ریشه و ارتفاع گیاه در بالاترین سطح تنشS1 نسبت به شاهد NS به ترتیب 99/49، 12/41، 2/11، 4/24، 06/26، 09/28 و 15/22 درصد کاهش یافتند. همچنین اثر متقابل تنش کم آبی و گونه ی قارچ میکوریز بر تمام صفات اندازه گیری شده بجز ارتفاع بوته، وزن خشک ریشه، عدد کلروفیل، روی، فسفر و پتاسیم در سطح پنج درصد معنی دار بود. تمام صفات اندازه گیری شده در گیاهان تلقیح شده با قارچ میکوریزی با گیاهان غیر میکوریزی بالاتربود. بیشترین تعداد غلاف، وزن خشک شاخساره و آهن در تیمار M1NS بدست آمد که به ترتیب نسبت به شاهد 51، 07/36، 48/79 درصد بیشتر بود. بیشترین میزان کلنیزاسیون ریشه در تیمار S3M2 به میزان 3/87 درصد و کمترین مقدار در تیمار S1NM به میزان 25/8 درصد به دست آمد. همچنین قارچ های میکوریزی R. intraradices، F. mosseae و مخلوط دو گونه محتوای آهن در شاخساره رابه ترتیب 2/89 ،0/45، 7/33 درصد نسبت به شاهد افزایش دادند.نتیجه گیری:تنش کم آبی تاثیر منفی برتمام شاخص های رشد داشت اما بیشترین کاهش در وزن خشک ریشه و شاخساره دید شد. کاربرد قارچ های میکوریز تاثیر معنی داری بر صفات رشدی و جذب عناصر داشت. استفاده از قارچ های میکوریزی R. intraradices و F. mosseae اثرات منفی تنش کم آبی را کاهش داد و افزایش رشد و جذب بیشتر عناصر را به دنبال داشت.

کلیدواژه ها:

لمات کلیدی: خشک سالی ، وزن خشک شاخساره ، کلنیزاسیون ریشه ، آهن ، تعداد غلاف