افسردگی و برخی عوامل مرتبط با آن در سالمندان شهر تهران

سالمندی یک پدیده جهانی است. بر اساس آمار سازمان ملل، جمعیت جهانی سالمندان بین سالهای 2050 - 2015 تا دو برابر (از 12 درصد به 22 درصد) افزایش پیدا خواهد کرد .(United Nations, 2017) عموما سالمندان از انواع مختلفی از عوامل استرسزا، بیماریهای مزمن و ناتوانیها که با تغییرات جسمی و روانشناختی همراه است رنج میبرند .(WHO, 2018) افسردگی1 در میان سالمندان یکی از وخیم ترین بیماریهایی است که افراد به آن مبتلا میشوند؛ همچنین این بیماری یک نگرانی عمده در حیطه سلامت عمومی است که توجه بسیاری را در سراسر جهان به خود جلب کرده است .(Roh et al, 2015) افسردگی در سالمندان غالبا مغفول و بدون درمان باقی میماند زیرا تصور عمومی بر آن است که افسردگی بخشی طبیعی از سالمندی است و نتیجه عادی بیماریهای مزمن و تنهایی است .(Nair et al, 2013)افسردگی معمولا با شاد نبودن، از دست دادن علاقه، احساس گناه یا عزت نفس پایین، اختلال در خواب یا اشتها، احساس کسالت و تمرکز پایین شناسایی میشود .(WHO, 2012) همچنین افسردگی میتواند سبب بروز علایم دیگری همچون بی قراری، شکایات جسمی، کمبود انرژی، افزایش خستگی، احساس ناامیدی و بی ارزشی، سهل انگاری در مراقبت از خود، غم و و اندوه، بروز افکار خودکشی و اضطراب گردد .)Rasquinha and Acharya, 2013( علاوه بر این پژوهشها نشان داده است بین افسردگی و اضطراب در سالمندان رابطه معنادار و متقابلی وجود دارد (خاکی و همکاران، 1396؛ .(Parmelee et al, 1989 طی یک مطالعه مروری در ایران مشخص شده است نرخ شیوع افسردگی در سالمندان 9/6 تا 100 درصد است (بستامی و همکاران، (1395 که این امر توجه به عوامل اثرگذار بر افسردگی را بیش از پیش ضروری مینماید. پژوهشهای بسیاری همچون Emaminaeini (2017)؛ میرزایی و همکاران، 1394؛ قادری و همکاران، 1391 و مباشری و معزی، 1389 بر شیوع بالای افسردگی در نمونه های ایرانی و لزوم تشخیص به موقع و تعیین عوامل موثر در بروز این اختلال تاکید ورزیده اند.امروزه پژوهشهای این حیطه، بر عوامل ریسک بیولوژیکی، روانی-اجتماعی و محیطی مرتبط با افسردگی معطوف هستند. در چند دهه گذشته، تلاشهای متمرکزی برای شناسایی عوامل ریسک روانی-اجتماعی موثر بر افسردگی انجام شده است که شرایط بهبود و مداخله را فراهم میسازند .(Forsman et al, 2011) بسیاری از پژوهشها حاکی از ارتباط بین افسردگی و متغیرهای اقتصادی-اجتماعی مانند آغاز فرایند سالمندی (سن)، جنسیت، سطح تحصیلات، وضعیت اشتغال، تعداد سالهای گذشته از بازنشستگی، وضعیت تاهل، درآمد، محل اقامت (منزل شخصی یا سرای سالمندان) و همچنین میزان اضطراب افراد هستند Park et al, 2015 El-Gilany et al, 2018)؛ Won and Kim, 2008؛ Doshi et al , 2008؛ Abu-Rayya, 200؛ Reitzes et al, 1996، میرزایی و همکاران، .(1394 بنابراین، فرد سالمندی که از افسردگی رنج میبرد اغلب ترکیبی از نیازهای روانشناختی، جسمی و اجتماعی دارد .(Pasco et al, 2011)