زمینه و هدف:
افراد دارای معلولیت آسیب پذیرترین افراد در هنگام وقوع
بلایا بوده و در معرض ریسک بیشتر آسیب، مرگ، بیماری، تهیدستی و آوارگی در مقایسه با جمعیت عمومی قرار دارند و تجربه آنان از
بلایا حادتر و طولانیتر از افراد عادی است. همچنین، مشکلات افراد دارای معلولیتی که از
بلایا متاثر میگردند به دلیل دارا بودن نیازهای خاص جسمی، روانی - اجتماعی و اقتصادی، نسبت به افراد سالم متفاوت است. افزون بر این، نتایج مطالعات داخلی حاکی از وجود ضعفهای جدی در ارائه خدمات به
افراد دارای معلولیت در هنگام وقوع بلایای طبیعی، خصوصا زلزله، میباشد. ازاین رو مطالعه حاضر، باهدف شناسایی نیازهای
افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی و ارائه مدل تحقق نیازهای این افراد در زلزله، طراحی و اجرا گردید.روش کار: مطالعه کیفی حاضر در سه مرحله انجام گردید. در مرحله اول، به منظور شناسایی نیازهای
افراد دارای معلولیت جسمی حرکتی در هنگام وقوع
زلزله با 18 تن از این افراد و نه تن از مدیران سازمانهای ذیربط در زمینه توانبخشی و بلایا، مصاحبه نیمه ساختار یافته انجام گرفت. سپس، دلایل تفاوت نیازها از دیدگاه
افراد دارای معلولیت و مدیران استخراج شد. در مرحله دوم به منظور دستیابی به موانع و تسهیل گرهای تحقق نیازهای افراد موردبحث در زلزله، با هفت تن از صاحبنظران، مصاحبه انجام گرفت. در مرحله سوم، مدل اولیه طراحی گردیده و به منظور تعیین اعتبار آن از روش دلفی و نشست خبرگان استفاده شد. در تمام مراحل، نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شده و تا رسیدن به اشباع داده ها، ادامه یافت. به منظور تحلیل داده ها روش تحلیل مضمون و نرم افزار MAXQDA نسخه 10 استفاده شدند. نتیجه گیری: همزمان با وقوع
زلزله نیازهای جدیدی برای
افراد دارای معلولیت ایجاد میگردند که برآورده شدن آنها منوط به کمکهای بیرونی و توجه خاص میباشد. این نیازها تاکنون شناسایی نشده و موردتوجه قرار نگرفته اند و در زمینه تحقق آنها کاستیهایی وجود دارد. این کاستیها شامل فقدان برنامه ها، دستورالعملها، سیاستها و قوانین لازم برای رسیدگی به این افراد در شرایط
بلایا میباشد. همچنین، مدیران و پاسخگویان با نیازهای واقعی
افراد دارای معلولیت آشنا نبوده که این امر میتواند یکی از دلایل نادیده گرفته شدن این افراد در پروتکلهای حمایتی و اولویتهای ارائه خدمات محسوب گردد.