سیر تاریخی شکل گیری اندیشه سیاسی در جهان عرب

آغاز نوزایی سیاسی همراه با تحولات مربوط به آن در کشور مصر از 1798 میلادی با فتح این کشور توسط فرانسه آغاز می گردد. کشورهای عرب منطقه نیز که همگی تحت سیطره و نفوذ امپراطوری عثمانی بودند علاوه بر اینکه با آغاز روند ضعف و زوال این حکومت تاثیرات متعددی را در متن خود مشاهده کردند بی تاثیر از تحولات کشورهای اروپایی نبودند. در همین اثناء تحولات سیاسی موجب شکل گیری اندیشه های نوین سیاسی در جهان عرب می شود. ظهور روشنفکران مسیحی و مسلمان با گرایشات متعدد اعتقادی، سیاسی و فرهنگی زمام کشورها را به گونه ای دیگر رقم می زدند. ناسیونالیسم که از اندیشه های غربی بود در جهان عرب رشد خود را آغاز کرده بود. روشنفکران مسیحی رهبران ناسیونالیسم غیر مذهبی بودند. ورود اندیشه لیبرالی از یکسو و به وضوح قابل مشاهده بود روند رشد اندیشه ناسیونالیسم در جهان عرب با حمایت غرب بود و این تفکر نیز ابزاری برای از هم گسیختگی جوامع اسلامی برای سیطره هر چه بهتر بر آنها شد. این جریان تحول که در ابعاد سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی صورت پذیرفت ، ساختار سنتی زندگی مصریان و ابعاد آن را هدف گرفت. ناسیونالیسم غربی که منجر به شکل گیری ناسیونالیسم عرب شد بعد ها با شکست اعراب در جنگ با اسراییل ، به ناسیونالیسم رادیکال عرب تبدیل شد. با وقوع جنگ اول جهانی ، و گذشت سه سال از آن در روسیه تزاری انقلابی به وقوع پیوست ، که نقشه سیاسی جهان را دگرگون ساخت و مسیر کلی جنگ را تغییر داد. اندیشه سوسیالیسم که با پیروزی بلشویک ها در روسیه سیر تحولی خود را می پیمود به جهان عرب راه یافت که ماحصل آن شکل گیری حزب بعث و جریان بعثیسم در جهان عرب شد.

کلیدواژه ها:

اخوان المسلمین ، پان اسلامیسم ، لیبرالیسم ، ناسیونالیسم ، سوسیالیسم ، محمدبن عبدالوهاب ، اصلاحات دینی ، حاکمیت ، اندیشه سیاسی.