بررسی تطبیقی عناصر شیعی در نگاره های معراج مربوط به آثار احمد موسی، میر حیدر، فرهاد و سلطان محمد

واقعه تاریخی معراج حضرت پیامبر صلی الله علیه واله وسلم والاترین و رایج ترین مضمون دینی در حیطه نگارگریاسلامی است و در طول تاریخ هنر های اسلامی زمینه خلق آثار تصویری را نیز برای نگارگران فراهم آورده است.هدف از بررسی انجام شده مطالعه تطبیقی عناصر شیعی نگاره های معراج به جا مانده از دوره های ایلخانی (احمد موسی)،تیموری (میر حیدر)، ترکمانان (فرهاد)، صفوی (سلطان محمد) است. بطور کلی دو هدف در بررسی نگاره ها دنبال شده است.بیان عناصر نمادین تصویر که اشاره به روایات واعتقادات مذهب تشیع دارد و همچنین از چه ویژگی هایی برخوردار است.این عناصر در اجرای تجسمی خود دارای خصوصیاتی است و تفاوتها و تشابهاتی با یکدیگر در نگاره های چهارگانه دارد.این نگاره ها در اجرای نمادین و همچنین مضمون معراج که برگرفته از کتب تفسیر معراج می باشد اشاره به احادیث واعتقادات شیعی دارد که در برخی نگاره ها به شکلی تجسمی به نمایش در آمده است.طبق بررسی های انجام شده میتوان به مهمترین این نتایج اشاره کردکه باتوجه به بهره مندی از شاخصه های مکانی وزمانی و اعتقادی در همه ادوار تاریخی نگاره های معراج از عناصر شیعی خالی نبوده و بنا به توانایی و روحیات استادانهنرمند به شکل تجسمی خاصی به وجود آمده است که این موضوع ارتباطی به رسمیت داشتن مذهب تشیع از دورهصفویه به بعد ندارد. احمد موسی اولین نگارگر معراج و تجسم بخش شمایل براق است که دیگرنگارگران دنباله رو و ادامهدهنده روش او هستند. این پژوهش به روش مقایسه ای اسنادی می باشد.

کلیدواژه ها:

عناصر شیعی ، معراج ، نگارگری ، احمد موسی ، میر حیدر ، فرهاد ، سلطان محمد