راه ها و روند آبگذری پیرامون سدهای ذخیره ای دارای تشکیلات کارستی (مطالعه موردی:سد لار)

سدسازی از جمله طرح های مهندسی متمرکز به شمار می آید که در ارتباط مستقیم با زمین ساخت می باشد. مطالعات زمین شناسی مهندسی در تمامی مراحل اجرای یک طرح سد سازی موثر میباشند. نخستین موضوع مورد بررسی در مطالعات زمین ساختی، یافتن ساختهای (structures) زمین شناختی منطقه است.از جمله ساختهای دارای اهمیتی بسیار بنیادین در سدسازی و دیگر پروژه های تامین آب (همچون تغذیه مصنوعی، ساخت تونلهای انتقال آب و ...)، گسله ها هستند. امروزه حوضه های کارستیک به عنوان یکی از منابع غنی و سالم آب شرب در جهان و در کشور محسوب می شود و بخش وسیعی از حوضه های آبریز کشور را حوضه های کارست تشکیل می دهد. مشکل اصلی این حوضه ها آبگذری نسبتا آسان و خوردگی سریع دیواره ها و تکیه گاه های سدهای که در این پدیده ساخته شده اند که می طلبد مطالعه کافی در مورد این نوع سازندها صورت گیرد. سد لار بعنوان یکی از سدهای بزرگ کشور، نزدیک به سه دهه با چنین معضلی روبرو می باشد که در هیچ مقطع زمانی آبگیری تا تراز نرمال تحقق نیافته است. در این تحقیق ابتدا زمین شناسی لار و پدیده کارست و مشکلات سد لار، به عنوان نشت در پدیده کارست و راه های احتمال نشت آب و تعیین روند آبگذری در پدیده های کارستی اطراف سد، مطالعه و راه کارهایی جهت بستن گریزگاه ها و جلوگیری از فرار آب سد مورد بررسی قرار گرفت . نتایج این تحقیق نشان داد شرایط زمین ساختی (تکتونیک) در چگونگی پدید آمدن عوارض زمین شناختی گستره سد لار نقشی تعیین کننده داشته و بیشتر عوارض کارستی منطقه، بر روی گسله ها پدید آمده اند. افزون بر گسله های فراوان موجود خطواره ای به نام سد لار-پلور با درازایی بیش از 15 کیلومتر به دلیل داشتن راستایی هماهنگ با شیب توپوگرافی و پدید آمدن شرایطی مناسب، تبدیل به گذرگاه اصلی و کنترل کننده گریز آب گردیده است.

کلیدواژه ها:

سد لار ، زمین شناسی ، فرونشست ، حوضه کارست ، آبگذری