تاثیر اقلیم و ژئومورفولوژی بر معماری عصرآهن شمال ایران

در این پژوهش به معماری بعنوان یکی از شاخصه های مهم فرهنگ عصرآهن ( 1500 تا 550 پ.م.) در منطقه شمال ایران، با هدف شناخت نقش شرایط اقلیمی و ژئومورفولوژی در تاثیر پذیری و شکل گیری معماری این حوزه فرهنگی خواهیم پرداخت. در منطقه شمال ایران، دریای مازندران و رشته کوه البرز از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر شرایط اقلیمی و ژئومورفولوژی در این حوزه فرهنگی از گذشته تا به امروز بوده اند. در این مقاله سعی شده به روش کتابخانه ای و با مراجعه به آثار منتشر شده از فعالیت های میدانی باستان شناسان در استان های سمنان، گیلان و مازندران به ویژگی های معماری عصرآهن در حوزه فرهنگی شمال ایران بپردازیم. این حوزه فرهنگی دارای 17 محوطه کاوش شده دارای معماری عصر آهن بوده است، در هیچ یک از محوطه های کاوش شده در این منطقه آثار معماری کامل از یک بنا از عصرآهن بدست نیامده است ولی با توجه به شواهد و مدارک باستان شناختی مربوط به معماری بدست آمده از این محوطه ها و شباهت های موجود با معماری بومی ساکنان شمال ایران در این پژوهش به این نتیجه دست یافتیم که عوامل اقلیمی و ژئومورفولوژی در شکل و فرم بنا، در انتخاب مکان و محل ساخت بنا و نوع مصالح بکار رفته در ساخت بناهای عصرآهن این منطقه تاثیر گذار بوده است. همچنین محوطه های استقراری عصرآهن در ناحیه های جلگه ای، کوهپایه ای، کوهستانی در حوزه فرهنگی شمال ایران تحت تاثیر اقلیم و ژئومورفولوژی جهت سکونت مردمان عصرآهن برای استقرار دائم یا موقت فصلی انتخاب شده بوده اند.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، ژئومورفولوژی ، شمال ، عصر آهن ، معماری