مقدمه ای برآینده نگری قنات و ارائه سناریوی پیشنهادی با تاکید بر حکمرانی آب

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 473

فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

QANAT01_071

تاریخ نمایه سازی: 8 مرداد 1398

چکیده مقاله:

آب یکی از منابع حیاتی توسعه جوامع در زمینه های مختلف است. در ایران نیز از دوره های قدیم تا به امروز آب نقشی بی بدیل در توسعه کشاورزی، صنعتی، روستایی و شهری داشته است. ابداع قنات، این الگوی بی بدیل و میراث ماندگار جامعه ایرانی، نمونه ای از سختکوشی و نیز اهمیت آب و تامین آن در فلات ایران بخصوص در بخش های مرکزی آن بوده است. در سال های اخیر بدلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی های مداوم و نیز الگوهای بهره برداری پر آبخواه؛ ضمن اینکه آب اهمیت مضاعفی یافته است، کم آبی و بحران های اجتماعی، زیست محیطی و توسعه ای آن به چالش های جدی و اساسی تبدیل شده اند. از این رو، آینده نگری در حوزه مدیریت منابع آب و از جمله قنات به منظور دستیابی به راهبردها و نقشه راه صحیح به مقوله ای مهم و اساسی تبدیل شده است. از این رو، هدف این مقاله آینده نگری قنات بعنوان یکی از منابع تامین آب بخصوص در نواحی روستایی و با توجه به سایر ظرفیت های آن با تاکید بر حکمرانی آب می باشد. لذا با توجه به وابستگی و ارتباط نسبتا متقابل منابع مختلف آب با یکدیگر و نیز با توجه به اجماع علمی مبنی بر مدیریت یکپارچه و جامع منابع آب، یقینا نمی توان آینده نگری قنات را بدون توجه به سایر منابع آب دنبال نمود. بر این اساس، در این پژوهش در چارچوب روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و رویکرد آینده پژوهشی بر مبنای سناریو (اکتشافی)، ابتدا عوامل و حوزه های اصلی موثر در آینده نگری قنات شناسایی گردید. سپس در چارچوب روش دلفی و با نظرسنجی از تعداد 10 خبره در حوزه آب و قنات، تعداد 7 پیشران و محور کلیدی موثر بر آینده نگری آب و قنات انتخاب شد. سپس سه سناریو با رویکردهای بدبینانه، بینابین و خوش بینانه تعریف گردید. در ادامه، پیامدهای تحقق هر سناریو بر عوامل و حوزه های اصلی تعریف شده تعیین گردید. در پایان با جمع بندی پیامدهای سناریوهای سه گانه، ابتدا گزاره های لازم برای ارائه الگو و سناریوی پیشنهادی تعیین شد. سپس الگوی پیشنهادی شامل محورهای کلیدی 7گانه، 21 راهبرد و 7 چشم انداز مطابق محورهای کلیدی ارائه گردید.

نویسندگان

محمود قدیری

استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور