ملا علی فاخری و سبک شناسی مجالس شبیه خوانی (مطالعه موردی مجلس شهادت امام حسین علیه السلام)

مجلس شبیه خوانی یا تعزیه، شکل نمایشی خاصی است که بویژه بر حادثه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و خاندان و یارانش متمرکز است. نمایش تعزیه بر اساس اشعاری است که به صورت خودجوش از میان مردم بر زبانها جاری شده است. به عبارتی دیگر، تعزیه تنها نمایش بومی ایران و جهان اسلام است. این نوع نمایش مذهبی از قرن دهم هجری قمری مورد حمایت صفویان قرار گرفت. علامه ملا علی فاخر، فقیه، ادیب و عارف و شاعر قرن 13 هجری قمری است که علاوه بر ترویج عقاید و احکام اسلامی، در اشاعه فرهنگ عاشورایی با بهره گرفتن از قریحه خداداد شاعریش و سرودن اشعاری برای مجالس تعزیه، به این هنر اسلامی کمک شایانی کرده است. در این مقاله از میان اشعار عرفانی و تعلیمی و مرثیه ها، اشعار مجلس شبیه خوانی شهادت امام حسین علیه السلام مورد بررسی ساختاری (بیرونی و محتوایی) قرار گرفت، نتیجه بهدست آمده، نشان میدهد که از نظر محتوایی، در این تعزیه، واقعیتهای حادثه کربلا با بعضی از داستانهای تخی6لی شاعر همراه شده ولی به اصالت آن خدشهای وارد نشده است. چون حالت نمایشنامه دارد و برای عموم مردم است، آرایه های ادبی زیادی در آن دیده نمیشود. در بعضی موارد از اطناب استفاده شده تا تاثیر بیشتر بر بیننده و شنونده بگذارد. با قالب و وزنی که برای اشعار انتخاب شده شبیه خوانی از حالت کسالت بار و سست خارج شده است. طرح و پیرنگ دقیق برای شخصیتها، تاثیرگذار است. جریان سیال ذهن نیز دیده میشود. درونمایه و اندیشه مسلط بر این تعزیه نیز مانند سایر تعزیه ها، عشق به اسلام و قرآن و پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت بویژه امام حسین(ع) خاندان و اصحاب اوست.

کلیدواژه ها:

ملا علی فاخری ، مجلس شبیه خوانی(تعزیه) ، مجلس شهادت امام حسین(ع) ، ساختار.