سازوکار نشانه ای ادبیات در سپهر فرهنگی پهلوی اول

مبحث نشانه شناسی فرهنگی مکتب مسکو-تارتو (یوری لوتمان و هم اندیشانش) یکی از حوزه های نوین در مطالعات تاریخ ادبیات است. در ارجاع به این مکتب نشانه شناسانه، تاریخ در دلالت نشانهای دوران خود از طریق فرهنگ برساخته شده و بازنمایی میشود. یکی از منابعی که میتواند جدا از برخی متون مرجع که اس و اساس خود را بر کلان روایتهای تاریخی بنا نهاده اند مورد بررسی قرار گیرد، متون ادبی هستند. متون ادبی در هردوره زمانی، این امکان را پدید می آورد تا ضمن بررسی سپهر فرهنگی آن دوران پیوست ها و گسسته ای گفتمانی اجتماعی، سیاسی دوره مورد نظر به مثابه امر تاریخی مورد توجه قرار داد و به تعریف تازه ای از تاریخ ادبیات دست یافت. این مقاله قصد دارد در رجوع به آرای نظری مکتب نشانه شناسی فرهنگی مکتب مسکو- تارتو ، به شیوه کتابخانهای و از منظری توصیفی- تحلیلی با اتکا به ادبیات،دوران پهلوی اول را مورد مطالعه قرار دهد. به این منظور ابتدا سپهر نشانهای حوزه مورد اشاره ترسیم شده و تلقی دوره رضا پهلوی از فرهنگ، مورد بازخوانی قرار گرفته و در ادامه با ارجاع به تقسیم بندی فضای ادبی توسط محمدعلی سپانلو، دلالتهای گفتمان تاریخی آثار این دوره مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مقاله حاضر قصد دارد به این سئوال پاسخ دهد که آثار ادبی دوره پهلوی چگونه به مثابه نشانه ای تاریخی در سپهر نشانه ای شکل گرفته و گفتمان مرکزی دوره خود را میسازد و این فرضیه نیز مورد مطالعه واقع شود که به نظر میرسد نشانه های تاریخی-فرهنگی در این دوره دلالت بر بیان محور بودن فرهنگ دوره پهلوی اول دارد.

کلیدواژه ها:

نشانه شناسی تاریخ ، سپهر نشانه ای ، تاریخ ادبیات ایران ، پهلوی اول ، لوتمان