بررسی ساختار کالبدی مرکز محله های تاریخی شهر دزفول (نمونه های موردی: محله های شاه رکنالدین، قلعه و مجدیان)

در شهرهای سنتی، مناطق مسکونی به محله های مختلف و مجزا تقسیم می شوند. این محله ها دارای فضایی نیمه عمومی و مخصوص به خود محله بودند که بسیاری از فعالیتها و تعاملات اجتماعی ساکنان در قالب آن شکل می گرفت. از این فضا به عنوان مرکزمحله یاد می شود. هر محله ای با وجود یک مرکزمحله که دارای عناصر عمومی و در بعضی موارد عناصر خصوصی تر بود، هویت بیشتری می یافت. درواقع مرکزمحله نقش به سزایی در جزئیات زندگی ساکنین محله داشت و متناسب با نیازهای ساکنان محله، فضاهای عمومی در آن قرار می گرفت که علاوه بر رفع نیازهای مردم، سبب ایجاد پیوند و همدلی بین افراد و ایجاد ارتباط اجتماعی بین آنها می شد؛ بنابراین مرکزمحله زمینه ای برای انجام برخی فعالیت هایمهم اجتماعی و شهری بوده است. روش انجام این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از ابزارهای گردآوری اطلاعات از قبیل مطالعه اسناد کتابخانه ای و همچنین برداشت های میدانی است. به این منظور دراین پژوهش، ابتدا به بررسی مفهوم مرکزمحله، انواع و جایگاه آن در نظام شهری گذشته و امروز پرداخته می شود و ویژگی های کالبدی و امکانات و فضاهای عمومی آن مورد بررسی قرار می گیرند. در ادامه، چند محله از محلات بافت قدیمی شهرستان دزفول، به عنوان نمونه انتخاب شده و ویژگی های ذکر شده، به روش میدانی، در این مرکزمحله ها مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت به جمع بندی و مقایسه شکل هندسی، ویژگی ها و فضاهای عمومی آنها پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

مرکزمحله ، هندسه ی مرکزمحله ، بافت قدیم ، شهر دزفول