بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره آبی گیاه Tribulus terrestris (خارخاسک ) بر روی تعدادی از باکتری های حفره دهان در محیط آزمایشگاهی

سابقه و هدف: گیاهان دارویی در طب سنتی سرتاسر دنیا و خصوصا کشور ما از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. منابع بسیار گوناگون و غنی در دسترس از یک طرف و از جهتی دیگر مشکلات موجود در درمان بیماری ها خصوصا بیماری های عفونی ناشی از میکروارگانیسم ها بویژه میکروارگانیسم های مقاوم به داروهای شیمیایی عاملی برای بررسی دقیق تر داروهای گیاهی می باشد.خارخاسک از دیرباز در طب سنتی برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله دیابت، بیماری های سیستم قلبی، عصبی، التهاب، درد، بیماری های عفونی و ... استفاده می شده است. لذا در این مطالعه هدف ما بررسی اثر ضدباکتریایی عصاره آبی گیاه خارخاسک برروی تعدادی از باکتری های حفره دهان در محیط آزمایشگاهی بود. مواد و روش ها: در این مطالعه آزمایشگاهی جامعه مورد بررسی ما چهار سویه استاندارد باکتری 1. استرپتوکوکوس موتانس، 2. استرپتوکوکوس پیوژنز که از انستیتوپاستور تهران بصورت لیوفیلیزه خریداری شد و سپس در محیط کشت نوترینت براث احیا شدند. سپس به دو روش میکرودایلوشن براث حداقل غلظت مهارکنندگی ( MIC) و حداقل غلظت کشندگی ( MBC) عصاره آبی گیاه خارخاسک به دو روش کدورت سنجی توسط دستگاه الایزا و چشمی اندازه گیری شد. در روش میکرودایلوشن . ابتدا از محیط کشت نوترینت براث، µl100 داخل 96 چاهک میکروپلیت ریخته شد. به اولین چاهک هر ردیف توسط سمپلر µl100 از عصاره گیاه خارخاسک (که در حلالDMSO حل شده( اضافه شد. سپس µl100 از چاهک اول برداشته و در چاهک دوم ریخته و بعد از چند بار پر و خالی کردن توسط سمپلر، µl100 از چاهک دوم برداشته و به چاهک سوم ریخته شد .این کار را تا چاهک شماره 11 ادامه دادیم. سپس µl10 از محلول نیم مک فارلند از هر باکتری پاتوژن به تمام چاهک ها اضافه کردیم. سپس از محیط کشت و عصاره باکتری به عنوان کنترل منفی و حاوی محیط کشت، باکتری و DMSO بود. سپس جذب نوری در طول موج 620 نانومتر خوانش شد. برای تعیین حداقل غلظت بازدارنده رشد، کمترین غلظتی که کدورتی نداشت و به عبارت دیگر رشد باکتری در آن مشاهده نشد، به عنوان عدد MICمنظور گردید. برای اندازه گیری حداقل غلظت کشندگی، از چاهک های فاقد کدورت (غلظت های MIC و بیشتر از آن) مقدار µl10 در شرایط کاملا استریل و در نزدیکی شعله برداشته و بر روی محیط بلاد آگار تلقیح و کشت داده شد. پس از انکوباسیون 24 ساعته در دمای ℃37 کمترین رقتی که توانسته 99/9 % باکتری ها را بکشد، به عنوان رقت MBC در نظر گرفته شد. مراحل روش کار سه بار تکرار شد و نتایج پس از جمع آوری وارد نرم افزار SPSS شده و با استفاده از آزمون آماری آنالیز واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بر اساس نتایج این مطالعه حداقل غلظت مهارکنندگی برای باکتری استرپتوکوکوس پیوژنز برابر با mg/ml 10 ( MIC= 10 mg/ml) و همچنین حداقل غلظت کشندگی برای این باکتری بوسیله دو محیط کشت بلادگار و مولر هینتون آگار برابر با 20 mg/ml ( MBC= 20 mg/ml) و همچنین برای باکتری استرپتوکوکوس موتانس غلظت mg/ml 50 رشد باکتری را مهار کرده و حداقل غلظت کشندگی برای این باکتری با استفاده از دو محیط بلاد آگار و مولرهینتون آگار برابر با 50 mg/ml ( 50 mg/ml) بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که عصاره آبی این گیاه در غلظت های مورد استفاده دارای اثرات ضدباکتریایی بر روی استرپتوکوکوس پیوژنز و استرپتوکوکوس موتانس است. لذا پیشنهاد می شود به عنوان یک ماده ای مکمل در خمیردندان ها و دهان شویه استفاده گردد.

کلیدواژه ها:

خارخاسک ، اثر ضدباکتریایی ، استرپتوکوکوس پیوژنز ، استرپتوکوکوس موتانس